dé Ram
woest en tien keer zoveel beschadigd en bijna 200.000
hectare grond kwam onder water te staan. De totale
schade bedroeg anderhalf miljard gulden.
Uiteraard is er ook toen gerouwd, geweend en
herdacht - het betrof immers een officiële Nationale
Ramp - maar al heel snel lag de prioriteit bij hulp en
herstel, droogmaking, wederopbouw en voorkoming
dat het ooit weer zou gebeuren. En terecht, wat moet
je anders?
Voor de emoties van de mensen die het hadden
meegemaakt, dierbaren waren verloren en alles kwijt
waren geraakt, was niet altijd tijd en ruimte. Dat was
nou eenmaal zo, maar het heeft wel zijn sporen nage
laten.
Herdenken moét
Elk jaar wordt de Ramp op 1 februari in verschillende
Zeeuwse plaatsen herdacht, maar de aandacht ervoor
(zeker in de media) lijkt langzaam maar zeker af te
nemen. Dat mag dan logisch te verklaren zijn - het
aantal direct betrokkenen wordt steeds kleiner - het
voélt toch anders.
Ook bij veel Zeeuwen van na de ramp. De Ramp
heeft zijn sporen nagelaten bij iedereen in Zeeland én
in het Zeeuwse landschap. Zeeland was voorgoed ver
anderd, het werd nooit meer zoals het was.
Dat de herinnering aan de ramp, de vragen over
de oorzaak en het besef van de betekenis ervan bij
velen dieper gaat dan wel wordt aangenomen, werd
nog eens duidelijk in 1992-1993. Het boek De Ramp,
een reconstructie (Goes, 1992) van journalist Kees
Slager maakte veel los. Kort na het verschijnen werd
het - terecht - betiteld als hét standaardwerk over dé
Ramp. De herdenking op 1 februari 1993 kreeg er een
andere, actuele dimensie door. Die was ook duidelijk
hoorbaar in de 12 uur durende live-uitzending van
Omroep Zeeland Veertig jaar na de Ramp, die voor
een groot deel rechtstreeks werd overgenomen door
Radio i. In het laatste uur van die uitzending was
ruimte gemaakt voor luisteraars om hun ervaringen
te vertellen. Het werd een sprekend voorbeeld van
talkradio, toen dat begrip nog nauwelijks in Nederland
bestond. Mannen en vrouwen spraken er hoorbaar
geroerd en zeer openhartig tegen presentatrice Gerdi
Preger over hoe zij het beleefd hadden en hoe het hen
nog steeds bezighoudt. Vaak deden ze dat, naar eigen
zeggen, voor het eerst of voor het eerst op deze (emo
tionele) manier.
Emotionele geschiedenisles
De Ramp leeft nog steeds. En al zijn er inmiddels
andere tijden aangebroken, juist in deze nieuwe eeuw
lijkt het besef door te dringen dat de gebeurtenissen
in 1953 een grotere invloed op Zeeland en de Zeeuwen
hebben gehad, dan lang is aangenomen. En dat geden
ken en herdenken zin heeft. Dat er voor de toekomst
(emotionele) lessen kunnen worden getrokken uit het
verleden, juist als dat verleden verder wegraakt. Zo is
21 Zeeuws Tijdschrift 2001/1
