Signalementen
samenstelling JAN J.B. KUIPERS
Dubbele moord nooit opgelost
Gerard van der Hoeven, De Keersluismoord. Een dub
bele roofmoord in Vlissingen, ïgjy. Vissingen: Uitgeverij
ADZ, 2003. ISBN 9072838327, e 15,95.
De meest spraakmakende moordzaak in het Vlissingen
van de twintigste eeuw? Dat was de beruchte Keer-
sluismoord uit maart 1937. De bejaarde uitbaters van
het café Keersluis, Jan Lauwereins en zijn vrouw (die
ook zijn nicht was) werden toen overvallen en onder
andere met messteken gruwelijk vermoord. Aan aan
houdingen en zelfs bekentenissen geen gebrek, maar
doorslaggevend bewijs is nooit gevonden en drie ver
dachte zeelui gingen uiteindelijk vrijuit. De geruchten
machine verwerkte vervolgens gulzig alle losse eindjes
en vooral daarom overleefde de herinnering aan de
Keersluismoord makkelijk de traumatische oorlogsjaren.
'Echte Vlissingers zullen het verhaal vast wel een
keer gehoord hebben', aldus Van der Hoeven in een
Walchers huis-aan-huisblad, 'het was dan ook niet
zomaar een moord, het was een dubbele roofmoord.
Vooral die vrouw is toen echt afgeslacht. Daar komt dan
nog bij dat ze de dader nooit hebben kunnen vinden,
dat geeft het geheel een mysterieus tintje.' Gerard van
der Hoeven doet in De Keersluismoord minutieus ver
slag van het onderzoek naar de moord en schetst tege
lijk een aardig tijdsbeeld van vooroorlogs Vlissingen.
Met 'prenatale' nostalgie schrijft hij over het destijds
mondaine karakter van de Scheldestad, een stad van
'ontegenzeggelijk grote internationale allure door een
directe spoorverbinding met Duitsland, een veerdienst
op Queensboro in Engeland, een vliegveld en een haven
die toen nog vlak bij de stad lag'. Vlissingen was een
smeltkroes van zeelui uit alle hoeken, Joodse vluchte
lingen, communisten, anarchisten én fascistische agi
tatoren.
Een decennium geleden (1993) is de Keersluismoord
nog eens behandeld door Piet Quite in het boek
Flesselingen, dat verscheen bij dezelfde uitgever. Toen een
hoofdstuk van zestien bladzijden, nu dus een mono
grafie van 160 pagina's. De smaakvolle vormgeving
past qua kleurstelling perfect bij het onderwerp, dat
geknipt zou zijn voor een fictionele bewerking a la
Simenon of verfilming in de traditie van de film noir.
Je ziet de van motregen glimmende kasseien van voor
oorlogs Vlissingen, uiteraard in zwart-wit, zó voor je, want
Van der Hoeven kan boeiend vertellen. Geobsedeerd
door 'zijn' moord verrichtte hij vier jaar research,
bezocht archieven, doorvorste literatuur en kranten,
trok allerlei verwijzingen na, interviewde bejaarde
Vlissingers en trachtte hun tegenstrijdige en mistige
verhalen aan elkaar te passen. Ook Van der Hoeven
lost de zaak uiteraard niet op. Maar hij brengt aspecten
van Vlissingens historie aan het licht die doorgaans
geen aandacht genieten en laat een stoet van duistere
kroegbazen, seksfeestjes frequenterende notabelen en
dubieuze smerissen voorbijtrekken. Van der Hoeven
toont ons, kortom, de zelfkant van een vooroorlogse
havenstad in de provincie waar 'sociale onrust, drank
en lichte zeden om de voorrang streden'.
Golfers in plaats van koeien
Liesbeth Melis (red.), Gemengd bedrijf. De verandering
van het agrarisch landschap. Rotterdam: Nai Uitgevers,
2004. ISBN 9056623796, 29,50; Engelse editie
ISBN 9056623893, 35,00.
Gemengd bedrijf documenteert de snelle en ingrijpende
veranderingen van het agrarisch landschap. De fraai
en handzaam uitgevoerde uitgave is gekoppeld aan
een tentoonstelling in het Nederlands Fotomuseum in
Café Keersluis
56 Zeeuws Tijdschrift 2004/3-4
