en ik zag dat zowel de westelijke zijde als de oos
telijke zijde door de politie werd bewaakt. Het was
onmogelijk hier de grens over te gaan. Ik wandelde
zo'n 300 meter verder en merkte dat de Oostduitse
Vollcspolizei mij met hun verrekijkers nauwlettend in
de gaten hield. Natuurlijk wisten ze wel wie ik was, ze
kenden mijn gezicht van televisie en andere media.
Maar ik had geen flauw idee wat ze met mij zouden
gaan doen. Ik besloot door te lopen. Toen ineens
ging er een deur van een barak open en kwam er een
luitenant-kolonel op mij af. Hij bracht de militaire
groet en zei: 'Mijnheer de president, ik deel u mee dat
er geen bijzonderheden te melden zijn.' Ongelooflijk,
'geen bijzonderheden'. De Muur was gevallen! Het
onvoorstelbare was gebeurd! Ilc denk dat deze militair
zich eenvoudig geen raad wist met mijn komst en
handelde zonder enige instructie. Maar het was ver
antwoord wat hij deed.'
Was het moment waarop de Berlijnse Muur viel een
verrassing voor u?
'Ja, maar we zagen wel dat vanaf 1985, het jaar waarin
Gorbatsjov aantrad, er diepgaande veranderingen in
de Sovjet-politiek plaatsvonden. En we zagen ook dat
dat tot gevolg had dat de spanningen die de Koude
Oorlog met zich meebracht, aan het afnemen waren.
Maar dat drie, vier jaar later mede als gevolg daarvan
De Muur zou vallen, hebben we toen niet voorzien.
Achter deze gebeurtenis zat geen vooropgesteld slim,
politiek plan, zoals wel eens wordt gesuggereerd.
Iedereen was verrast wat er in de nacht van 9 novem
ber 1989 gebeurde. Ik ook.'
Welk aandeel heeft Gorbatsjov in het beëindigen van
de Koude Oorlog gehad?
'Het begon ermee dat hij met zijn hervormingspro
gramma's Perestrojka en Glasnost de Sovjet Unie
wilde transformeren in een economische supermacht
die kon concurreren met het Westen. En daarvoor, zei
hij, was meer vrijheid nodig. Hij bedoelde meer vrij
heid voor wetenschappers en technici om kennis uit
te wisselen met buitenlanders. En meer vrijheid voor
de bevolking met als doel dat de Russen zich zouden
gaan inzetten voor het versterken van de economie.
Maar wat gebeurde er? De nieuwe vrijheden werden
niet aangewend om de Russische economie op een
west side and the east side by police. It was impos
sible to cross the border here. I walked on a fur
ther 300 metres and noticed that the East German
police were observing me closely with their field
glasses. They knew who I was, of course, they knew
my face from television and other media, but I had
no idea what they would do with me. I decided to
carry on. Then suddenly the door of a small barrack
opened and a lieutenant colonel came towards me.
He saluted me and said: 'Mr. President, nothing to
report.' Unbelievable! 'Nothing to report.' The Wall
had fallen! The unimaginable had occurred! I think
that this soldier simply didn't know how to deal with
my arrival and acted without any instruction but per
sonally quite responsible.'
Was the moment that The Wall fell a surprise for you?
'Yes, but we had noticed deep changes taking place
in Soviet politics from 1985, the year that Gorbatsjov
came to power. And we also saw that the tensions
that the Cold War had brought were diminishing.
But we could not have foreseen that as a result The
Wall would fall two or three years later. There was no
clever pre-arranged political plan, as sometimes has
been suggested. Everybody was surprised by what
happened in the night of November the ninth. Myself
included.'
What pari did Gorbatsjov play in ending the Cold
War?
'It began that, with his reform programs of
Perestroika and Glasnost, he wanted to transform
the Soviet Union into an economic super-power that
could compete with the West. To which end, he said,
more freedom was necessary. He meant more free
dom for scientists and technicians to exchange knowl
edge with foreigners. And more freedom for the pop
ulation so that the Russians would apply themselves
to strengthen the economy. But what happened? The
new freedom was not directed to bringing the Russian
economy to a higher level. No, the freedom was used
by the people to decide whether it wanted to belong to
the Soviet Union or not. Countries like Ukraine and
Kazakhstan went their own way. The Soviet Union
began to fall apart. Gorbatsjov operated with more
success in the international field. He wanted to end
18 Zeeuws Tijdschrift 2008 j 5-6
