Oude woordenlijsten
Nationale Verteldag
STREEKTALEN
2i
Eén van de vier
luisterbanken van
Meetjesklap
(foto Bram Ghyoot).
ARCHEOLOGIEGESCHIEDBEOEFENINGMONUMENTENWACHTMONUMENTENZORGMUSEA-
In het Meetjesland (Oost-Vlaanderen) loopt het
project 'Meetjesklap' waarbij mondelinge getuigenissen
verzameld worden over allerlei aspecten van het cultureel
In Trefwoord, een elektronisch tijdschrift
akademy.nl/trefwoord) verscheen in het najaar van 2003
een artikel van Igor van de Bilt over 'Een dialectbriefje
uit de 18de eeuw. Het WNT en de Walcherse woorden
van Adriaan Kluit'. Ook Lo van Driel verwijst in zijn
onlangs verschenen boek over de lexicograaf Van Dale
naar dit Walcherse lijstje.
Adriaan Kluit was een beroemde hoogleraar (1735-1807),
die in 1781 een lijst met Walcherse woorden aan de
Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde bezorgde.
Kluit woonde van 1769 tot 1778 in Middelburg en in
die tijd tekende hij de woorden die hij als typisch
Walchers beschouwde, op. De lijst kwam uiteindelijk
terecht bij de redactie van het Woordenboek van de
Nederlandse Taal (WNT), om door de redacteuren te
worden geraadpleegd.
Van der Bilt heeft nagegaan hoeveel woorden uit dit
Walcherse lijstje uiteindelijk in het WNT zijn terechtge
komen. Met vermelding van Kluits naam zijn er vier
woorden in terug te vinden: veger, vleek, zeuge en zurkel.
Uiteindelijk blijken er na onderzoek van de fiches nog
acht andere woorden uit de lijst te zijn opgenomen, met
een verwijzing naar dit Walcherse lijstje, maar zonder
Kluits naam: cantoor, karet, kissebitsen, pizel, plag, plug,
rotje en tafelkleed.
Enkele andere woorden die op Kluits Walcherse lijst
erfgoed van deze streek. Via het mondelinge erfgoed
zaken uit het verleden proberen te weten te komen en die
te bewaren voor de toekomst, het is ook in Zeeland niet
onbekend: het project 'Ooggetuigen' doet immers iets
vergelijkbaars. In het Meetjesland heeft men de eerste
resultaten van het project in een reizende tentoonstelling
verwerkt. In de tentoonstelling, die in alle Meetjeslandse
bibliotheken te zien is in de loop van 2004, worden
geluidsfragmenten gepresenteerd uit interviews over
cultureel erfgoed. Bezoekers kunnen plaatsnemen in één
van de vier luisterbanken en kiezen uit twaalf geluids
fragmenten.
Een vergelijkbaar initiatief is de taalkamer in het Huis
van Alijn (het vroegere Museum voor Volkskunde) in
Gent. Daar kan de bezoeker luisteren naar een 70-tal
dialectfragmenten. Deze fragmenten staan ook op een
cd-rom, die te verkrijgen is in het museum.
Er bestaan plannen om in Zeeland iets gelijkaardigs te
verwezenlijken, maar u zal nog een beetje geduld moeten
hebben. Wie echter niet kan wachten tot de Zeeuwse
klapbanken klaar zijn, kan voor een Vlaams voorproefje
terecht in de taalkamer van het Huis van Alijn, waar ook
een paar Zeeuws-Vlaamse fragmenten te beluisteren zijn,
en in een van de bibliotheken van het Meetjesland
(Wachtebeke (februari), Kaprijke (april), Zelzate (mei),
Assenede (juni) of Maldegem (november). Meer
informatie over Meetjesklap bij de erfgoedconsulent
(bram.ghyoot@oost-vlaanderen.be) en over de taalkamer
in het Huis van Alijn (huis.alijn@gent.bé).
staan, zijn afkandelaren, bagge, beiers, bakerbenne, bitter,
bocht, fluwine, freinjes, gerridon, geus/guus, hillebille, jeni-
vers, keuze, kreukels, langen, oorbeest, pelle, planteit, schar-
dijn, schouvager, spinde, stiklijfen vettewarier. Niet alleen
dialectsprekers uit Walcheren zullen nog woorden uit de
lijst van 1781 kennen, heel wat van deze woorden staan
ook gewoon in het WNT, maar niet als Walchers
en dus zonder verwijzing naar het lijstje van Kluit. In de
meeste gevallen is het ook duidelijk dat de opgetekende
woorden een ruimere verspreiding hebben dan Walcheren
alleen. Toch is het mooi om ruim 200 jaar na datum zo'n
lijst te bekijken en je af te vragen welke woorden er in
het Zeeuws nog gebruikt worden en welke niet, of er
betekenisevolutie is of niet, enz. Wie de volledige lijst
wil zien, kan terecht op de hierboven genoemde website.
Het Nederlands Centrum voor Volkscultuur
(NCV) organiseert op 6 juni een nationale verteldag.
In Zeeland zijn op diverse plaatsen vertelkringen
actief. Enkele willen hun medewerking verlenen aan
deze verteldag. Zo zal de vertelkring Midden-Zeeland
een namiddag met Zeeuwse verhalen verzorgen,
afgewisseld met muziek. Ook in Oost-Zeeuwsch-
Vlaanderen bieden de Stichting School en Dialect en
de Stichting Ambras een vertelprogramma aan met
als thema 'water'. Voor meer informatie kunt u
binnenkort terecht op de website van het NCV:
www. nationaleverteldag. nl
Zeeuws Erfgoed 22