De voetschraper - Een wachter aan het woord
Op orde houden van uw monumentaal pand
MONUMENTENWACHT
ARCHEOLOGIEGESCHIEDBEOEFENING.
MONUMENTENZORGMUSEASTREEKTALEN
Afgelopen zomervakantie was ik op vakantie in het
zonnige Frankrijk. Tijdens mijn bezoek aan de paleizen
van Lodewijk XIV in Versailles, viel mijn oog tijdens de
rondgang in en rondom het Petit Trianon (het kleine
paleis) op een ijzeren voorwerp dat ook in onze regio te
vinden is. In vroeger tijden liep men niet over mooie
geplaveide wegen en trottoirs. Onze paden en wegen
waren veelal niet voorzien van bestrating en dus vielen
modder en vuil de voetganger ten deel als hij zich een
pad baande naar zijn woning.
Zeker in ons vochtige en soms regenachtige klimaat
bleef modder onder de voetzolen kleven.
Thuis aangekomen was er de noodzaak de schoenen te
ontdoen van modder. Om dit op een eenvoudige wijze
te kunnen doen was er vaak naast de woning een ijzeren
staaf of strip op een paar houten paaltjes aangebracht om
met een heen en weer gaande beweging de beschoeide
voetzolen te reinigen. Deze eenvoudige oplossing ziet men
nog vaak in de nabijheid van boerderijen en moestuinen.
Dat men in het Frankrijk van Lodewijk XIV op dezelfde
wijze te werk ging, bewijst bijgaande foto met een mooi
gestileerde ijzeren staaf op twee ijzeren pootjes naast de
ingang van het paleis. Om een fraai voorbeeld te zien
van zo'n klein alledaags monumentje hoeft u echter
niet naar Frankrijk af te reizen.
Ook in Zeeland komen enkele zeer fraaie exemplaren
voor. In de voorgevel van de pastorie van de RK Kerk
aan de Weststraat in Aardenburg is een nis uitgespaard
met hetzelfde doel. De voorzijde van deze nis is mooi
afgewerkt met een ijzeren omlijsting die fraai is
geornamenteerd.
Hier blijkt dus des te meer dat ook in Zeeland mooie
kleine elementen te vinden zijn die deel uitmaken van
ons cultureel erfgoed. Een reis naar Frankrijk hoeft u
daarvoor niet te maken.
Voetschraper bij het Petit
Trianon te Versailles.
Voetschraper bij
de pastorie van
de RK Kerk in
Het op orde houden van onze monumenten begint met
goed en gedegen onderhoud, en dat veronderstelt dat
gebouwen nauwlettend worden nagelopen en
gecontroleerd, dit om tekenen van verval tijdig te
signaleren en deze op een adequate wijze te verhelpen. U
als abonnee, als eigenaar of beheerder van een historisch
gebouw kan hierin een belangrijke rol (gaan) spelen.
Vocht weren en goede ventilatie helpt
Zorg ervoor dat het (regen- en grond)water en het
aanwezig vocht buiten het bouwwerk én buiten de
betreffende bouwconstructies/ materialen waaruit het
monument is opgebouwd, gehouden wordt, én op een
efficiënte wijze (zo snel mogelijk) wordt afgevoerd mid
dels voldoende en een goed afschot (schuinte, waardoor
het water wegloopt van het oppervlak) van de constructie,
het bouwonderdeel. Zorg daarnaast voor een goede
ventilatie voor/van het betreffende onderdeel.
Vochtige binnenruimten resp. vochtige bouwconstructies
en -onderdelen in een monumentaal pand zijn over het
algemeen een ideale omgeving en daarmee een geschikte
voedingsbodem voor zwammen, schimmels of insecten
die het metselwerk en het hout onverbiddelijk aantasten.
Het verhelpen van de oorzaak - vochtaanvoer - en het
goed ventileren zijn een vereiste om de ontwikkeling van
zulke organismen te voorkomen.
Verwijder plantengroei
Is een muur of gevel bedekt met begroeiing, dan wijst
dat vaak op een vochtige toestand ter plaatse. Het
wortelstelsel en de takken van planten kunnen de
muurconstructies, maar ook daken en goten, beschadigen
en zelfs geheel ontwrichten. Laat u de plantengroei zitten
dan is de kans groot dat het proces van verval versneld
en de schade alleen maar groter wordt.
Zelfs al biedt een begroeide gevel een mooie aanblik,
wees beducht op de negatieve gevolgen hiervan. Dit geldt
ook voor begroeiing in (hoog gelegen) goten, op (rieten)
daken en andere onderdelen van het pand.
Aandacht voor zwakke plekken
Monumentale gebouwen zijn oud en kwetsbaar. Onder
invloed van de klimatologische omstandigheden gaan zij
in meer of mindere mate zwakke plekken, plaatsen waar
de problemen van verval zich meestal (kunnen) voordoen,
vertonen. Hier enkele van deze meest voorkomende en
opvallende zwakke plekken.
Daken
Kleine mankementen op daken hebben vaak grote
gevolgen: één losliggende pan of lei kan een lek
veroorzaken waarlangs de onderliggende constructies en
hun afwerking kunnen worden aangetast. Het kwalijke
hierbij is dat wanneer men dit aan de binnenzijde
Zeeuws Erfgoed 11
