Herbestemming noodzakelijk
voor oude Zeeuwse raadhuisjes
ARCHEOLOGIEGESCHIEDBEOEFENINGMONUMENTENWACHT MONUMENTENZORG MUSEA
1 Raadhuis Veere.
2 Raadhuis
Beeldkwaliteit en cultuurhistorie
Beeldkwaliteit vindt zijn weerslag in het gebouw, de
materie; cultuurhistorie in het verhaal, in de betekenis die
we aan de materie toekennen. Je hebt materie, gebouwen,
nodig om het verhaal te kunnen vertellen. Toch heb je
niet alle gebouwen nodig om het verhaal te kunnen
vertellen. Maar als samenleving hebben we toch aan een
klein gedeelte van het bouwbestand een kwaliteits
keurmerk willen gegeven. Zo heeft rijksmonumentenzorg
(o.a.) de taak om onroerende zaken aan te wijzen als
beschermde rijksmonumenten die van nationaal belang
worden geacht vanwege hun schoonheid, betekenis voor
de wetenschap of vanwege de cultuurhistorische waarde.
En ook bij die criteria zie je weer de begrippen beeld
kwaliteit (-architectonische- schoonheid) en cultuurhistorie
terugkeren. Op zichzelf is een nationale monumentenlijst
en strikte inzet op behoud van rijksmonumenten
onvoldoende om inhoud te geven aan het collectieve
geheugen van Nederland. De aanwezigheid van regionaal
en lokaal van belang geachte gebouwen en structuren
(de 300.000 gemeentelijke en provinciale monumenten)
en inbedding van monumenten in hun lokale omgeving
of ruimtelijke samenhang is even belangrijk.
Herbestemming
Er zijn ongeveer 55.000 rijksmonumenten, waarvan
ongeveer 38.000 woonhuizen terwijl ongeveer 17.000
bijzondere gebouwen betreffen zoals kerken, raadhuizen,
fabrieken en molens. Bij herbestemming gaat het om een
nieuwe functie - een nieuwe betekenis - die we aan een
gebouw toekennen die gepaard gaat met aanpassingen en
wijzigingen van de vorm van het gebouw. Zeeland heeft
naar mijn mening komende jaren een belangrijke
herbestemmingsopgave voor twee categorieën gebouwen:
raadhuizen en boerderijen. Ik beperk me tot de
raadhuizen. Door gemeentelijke herindelingen heeft
schaalvergroting opgetreden en zijn er veel nieuwe
gemeentehuizen gebouwd in het buitengebied. Veel
oude raadhuizen zijn overbodig voor hun functie en zijn
leeg komen te staan. Om een goed beargumenteerde
keuze voor de toekomst van een raadhuis te kunnen
maken, moeten we eerst bewust de specifieke kwaliteiten
benoemen. Die zijn volgens mij gelegen in de geografisch
centrale plek waar ze staan binnen een gemeenschap, de
vaak fraaie architectonische vormgeving van het gebouw
(beeldkwaliteit) en in het belang dat we hechten aan de
betekenis van het raadhuis als gemeenschappelijk,
3 Raadhuis Zierikzee,
interieur
(bron: Beeldbank Zeeland,
Zeeuws Documentatie
centrum).
4 Raadhuis Tholen,
interieur (bron: Beeldbank
Zeeland, Zeeuws
Documentatie
centrum).
