Ï-A
1 - a
ke~
iWt - f-
<K c fNV
1
A"
Dialectverkiezing
iUk
4i
4> i n
STREEKTALEN
\Vt0
rv
- -
T
i v
V 1 L Si)
itii
ARCHEOLOGIEGESCHIEDBEOEFENINGMONUMENTENWACHTMONUMENTENZORGMUSEAi
Naar aanleiding van dat 75-jarige bestaan had de
Zeeuwsche Vereeniging ook een dialectverkiezing van
het 'mooiste, leukste, meest typische' Zeeuwse woord
uitgeschreven. Er waren ruim 800 inzendingen.
Iedereen was er ondertussen van overtuigd dat
hosternokke (bastaardvloek) ofpimpampoentje 'onze-
lieve-heersbeestje' zou winnen, maar twee voorselecties
en de uiteindelijke selectie door de panelleden zorgden
voor een complete verrassing. Platte zeuge 'platte
schuurborstel' haalde het voor ruugesööt 'ragebol' en
vanessentennen/vaneffentennen 'van begin tot eind'. Op
een vierde plaats stond verabbezakken 'verwaarlozen',
gevolgd door murpel 'knikker', kakkernisje 'achter-
komertje, jongste van het nest of van het gezin' en
hosternokke.
geweest bij de benaming van het dier, maar daarvoor
moeten we niet alleen in Zeeland blijven. Komen de
benamingen in meer streken overeen? In West-
Vlaanderen is dat onder andere wel het geval: het zwijntje
(uitgesproken als zwientje) heeft er ook de dubbele
betekenis. Of is het net andersom en heeft de vorm van
het diertje aanleiding gegeven tot de benaming van de
borstel?
Historisch onderzoek kan hierin eventueel opheldering
brengen; feit is dat het woord niet meer bekend is bij een
groot publiek. Over de andere woorden uit de top-5 kunt
u binnenkort meer lezen op de website van de SCEZ,
www.scez.nl, bij 'Meer over het Zeeuws'.
Bij de Zeeuwse uitdrukkingen kregen we Lae ma, lae ma,
ket alanka 'laat maar, laat maar, ik heb het al lang';
Mokokè 'moet ik ook hebben'; Oemoemenoe 'hoe moeten
we nu'; Bel, bel, bel, 't is vrêêd 'wel, wel, 't is toch erg,
niet waar' en Kwa, zei buure, en ze bleef nog een uure
'kom, zei de buurvrouw, en ze bleef nog een uur'.
12 invullers - iedere keer één invuller van de zeven
woorden en de vijf uitdrukkingen - kregen een
Woordenboek der Zeeuwsche Dialecten of een Supplement.
200 anderen kregen een gratis abonnement op het
kwartaalblad Nehalennia. Meer over de wedstrijd en de
geselecteerde woorden en uitdrukkingen kom je te weten
in deze jaargang van Nehalennia. In de loop van 2005
worden de resultaten, de leuke woorden en de soms wel
spitsvondige motivaties besproken. Geïnteresseerd in een
abonnement? Neem dan contact op met de secretaris
van de Zeeuwsche Vereeniging voor Dialectonderzoek,
Boterzandestraat 15, 4521 AS Biervliet (telefoon
0115-481521).
LIEVEHEERSBEESTJE
4 hemel beestje pimpajoen(tje)
piepauw(tje) pimpaljoen(tje)
piepe bontje pimpampoen(tje)
pieternel(letje) pimpompulletje
onze ti e ve heer(s ){e )beestje
onzefievevrouw(e)beestje T
lie vehee r(s)(e)beestje
lievevrouw(e)beestje t*
e"T J
Omdat niet iedereen Nehalennia te zien krijgt, laten we
u even verder kennismaken met de winnaar platte zeuge.
Al direct na de verkiezing was duidelijk dat niet iedereen
het met de keuze eens was. Wie kiest nu zoiets als
'mooiste' woord? Als het een troost mag wezen, ook in
Limburg hebben ze het in de huishoudelijke sector
gezocht. Daar verkozen ze schóttelslet/sjöttelsplak 'vaat
doek'. In Zeeland werd scheuteldoek trouwens ook een
paar keer ingezonden. Een platte zeuge is niet alleen een
platte schuurborstel, het is ook de naam voor een pissebed
(zie de dialectkaart van het Woordenboek van de Vlaamse
Dialecten, met Zeeuwsch-Vlaanderen) en in die betekenis
is het zelfs algemener bekend: behalve in Zeeland komt
het ook voor in Zuid-Holland, Noord-Brabant en het
noordwesten van West-Vlaanderen. De inzenders
bedoelden echter allemaal de schuurborstel. Platte zeug
voor schuurborstel is vooral in Zeeland opgetekend.
Het werd al genoemd in een woordenlijst van 1781.
Het grote Woordenboek der Nederlandsche Taal gaat
ervan uit dat dergelijke borstels zo genoemd worden
omdat ze van varkenshaar gemaakt zijn; in andere regio's
noemt men het voorwerp een varken met allerlei
uitspraakvarianten of een zwijntje. Misschien is de
benaming voor de borstel uiteindelijk wel doorslaggevend
PISSEBED
everzwijn (tje)
pissebed
platte zeug
stekelvarken(tje)
A varken (s)beest
varken (tje)
varkensluis
wild varken (tje)
zeug(je)
zwijn (tje)
4ft vn
W v
(bron: WVD)
Zeeuws Erfgoed 19
