Heemschut op bres
voor bescherming landschap en buitenplaatsen
MONUMENTENZORG
Heemschutexcursie kastelen en buitenplaatsen
ARCHEOLOGIEGESCHIEDBEOEFENINGMONUMENTENWACHT.
MUSEASTREEKTALEN
Huidige Bouwplan - Hoogte 22 M
'y... getxwwanntefdominant Jn JwrzJeW van da routes tn da omgeving"
Ten westen van Middelburg langs de Koudekerkseweg
liggen de buitenplaatsen Ter Hooge en Toornvliedt, die
eens onderdeel hebben uitgemaakt van een grotere reeks.
Dit is een van de weinige plaatsen met vrij uitzicht op de
historische stadskern van Middelburg met stadhuis en
Lange Jan.
De Koudekerkseweg is de eeuwenoude weg over de kreek
rug tussen Middelburg en Koudekerke, die daarvandaan
doorloopt naar Vlissingen. Langs deze weg ligt een
belangrijk deel van de overgebleven buitenplaatsen:
Toornvliedt, Ter Hooge en Steenhove (met een huis
uit begin vorige eeuw). Het landschap langs de
Koudekerkseweg is nog tamelijk ongeschonden en
biedt weidse uitzichten. Het valt op dat de nog bestaande
buitenhuizen op behoorlijke afstand van de weg liggen,
zodat zij deel uitmaken van het perspectief en hun toch
forse afmetingen in harmonie blijven met de omgeving.
Op de voormalige buitenplaats Vijvervreugd die grensde
aan Toornvliedt en het vroegere Zeerust, wilde de
stichting Arduin twee torenflats bouwen, die aanvankelijk
zeer hoog boven de begroeiing uitstaken, maar in het
uiteindelijke plan zeven woonlagen zouden bevatten.
Op de beoogde bouwplaats lag een formele tuin waarin
een omgracht hof dat met een T-vormige vijver verbon
den was. De hier aanwezige boomgroepen zouden samen
met een daarvoor gelegen beukenbos voor de bouw moe
ten wijken.
Het huidige bestemmingsplan geeft voor de locatie de
bestemmingen 'recreatie' en 'tuin', hetgeen goed aansluit
op de eeuwenoude bestemmingen van dit gebied; de
gebouwen voldoen hier dan ook niet aan. Daarom is de
Ruimtelijke Onderbouwing ontleend aan de
Kwaliteitsatlas Middelburg 2030, waarin Vijvervreugd
staat aangegeven als nieuw stedelijk gebied voor 2005 en
een groot gebied rondom Ter Hooge als stedelijk gebied
na 2005.
Een dergelijke ingreep in een waardevol gebied dat
momenteel in beperkte mate beschadigd is, betekent
een oneigenlijk gebruik van Artikel 19. Bovendien was
het in strijd met het Streekplan Zeeland en de provinciale
nota Beeldkwaliteitwaarin de uitgangspunten voor bouw
aan de randen maximaal tien meter bedragen. Dit is een
duidelijke visie van de provincie, op grond waarvan er
een bewuste keuze is gemaakt voor extra bosaanleg bij
Ter Hooge volgens het in uitvoering zijnde (dus vast
gestelde) landinrichtingsplan. Omwonenden hebben
hiertegen bezwaar gemaakt en ondersteuning van
Heemschut gevraagd en gekregen.
Volgens de indieners zouden beide kubusvormige
flatgebouwen van twintig meter hoog zodanig door
boomgroepen zijn omgeven dat zij vanuit de
Koudekerkseweg het silhouet van Middelburg niet zouden
aantasten. Uit de bijgevoegde computersimulatie op
schaal blijkt echter dat het geheel zeer storend is.
Heemschut heeft daarom gepleit de flats tot vier woonlagen
te beperken en het bestaande beukenbos te handhaven.
Door koppeling van beide gebouwen zou een tekort aan
woonruimte gecompenseerd kunnen worden.
Zeeuws Erfgoed 13
Na onderhandeling met wethouder en gemeenteraad is
tenslotte overeengekomen om vijf woonlagen te realiseren.
Hiermee kunnen omwonenden en Heemschut goed leven.
Zoals eerder vermeld heeft de gemeente Middelburg in de
KBaliteitsatlas 2030 plannen aangekondigd om een groot
gedeelte van dit gebied voor stadsuitbreiding te
bestemmen. Wij zullen er nauwgezet op moeten toezien,
dat daardoor het unieke karakter van dit gebied geen
geweld wordt aangedaan. Heemschut pleit dan ook voor
het uitvoeren van Belvederestudie om inzichtelijk te
maken hoe het bijzondere karakter van dit gebied
behouden kan blijven en op welke wijze de cultuurhistorie
als inspiratiebron kan dienen bij nieuwe ontwikkelingen.
Het gebied hoeft immers niet 'op slot', maar het is wel
van het grootste belang dat cultuurhistorie fungeert als
uitgangspunt bij planvorming in dit gebied en niet als
sluitpost. Eventuele inpassing van nieuwe functies dient
zeer zorgvuldig te geschieden, en ook hierbij zal
Heemschut de wijkbewoners, verenigd in De Groene
Kamer, van harte ondersteunen.
kxatt» tiatf op basis van tmmtakanmgen Beóaax Da Brouwer
ipopvüereo worden gekapt volgent bouwplan)
Computersimulatie van
de geplande flats met ze-ven
(bron: Jos van Trier).
Buitenplaats Toornvliedt.
Buitenplaats Ter Hooge.
Op zaterdag 11 juni zal Heemschut in het kader van het Jaar van het Kasteel een
excursie organiseren naar de in het artikel vermelde buitenplaatsen. Daarnaast zal er in
de ochtend ook nog een bezoek worden gebracht aan het fraaie Der Boede en aan
kasteel Westhove.'s Middags staan onder meer Duinbeek, De Munnikkenhof,
Welgelegen en De Griffioen op het programma. Ook zal er tijdens de excursie gewezen
worden op relicten van oude, reeds lang verdwenen buitenplaatsen zoals de gracht van
het verdwenen Huis Oostkapelle en het monumentale hek van het buiten Duno. In de
bus zal een eenvoudige documentatie per deelnemer zijn over de route en de kastelen en
buitens.
De excursie vertrekt vanaf station Middelburg om 10.30 uur en iedereen kan mee.
Prijs €30,- voor leden van Heemschut en €35,- voor niet-leden, inclusief lunch.
Opgeven bij de SCEZ, Jacquelien Pleijte, telefoon 0118-670607,
e-mail ja.pleijte@scez. nl
Betalen in de bus.
Theekoepel van
De Griffioen, circa 1733
(foto David Koren).
