De achtste Nederlandse Dialectendag in Ede[Gelderland]
Het dialectenboek 8 Proeven van dialect.
Een kijkje in de keuken van de Nederlandse dialecten
ARCHEOLOGIEGESCHIEDBEOEFENINGMONUMENTENWACHTMONUMENTENZORGMUSEA STREEKTALEN
Op 12 maart 2005 was er weer een tweejaarlijkse
Nederlandse Dialectendag. In tegenstelling tot de zeer
zonnige dialectendag twee jaar geleden in Middelburg,
hadden de bezoekers nu af te rekenen met sneeuwbuien
en gladde wegen. Maar dat hield de deelnemers blijk
baar niet tegen. Zeeland was uiteraard ditmaal niet zo
sterk vertegenwoordigd als de vorige keer, maar toch
was een aantal Zeeuwen naar Ede afgezakt. Wellicht
kunnen ook zij terugblikken op een goed gevulde en
gevarieerde dag.
Het thema van deze dialectendag was de taalvariatie
die er in de dialecten bestaat voor allerlei voorwerpen,
producten en handelingen in en rond de keuken.
Proeven van dialect, dus. En dat kon in een aantal
workshops in het middagprogramma. Er waren namelijk
twee workshops over streekgerechten, een Vlaamse en een
Nederlandse. Ook de streektaalmuziek (in het bijzonder
Ede Staal) en dialectverwerving kwamen aan bod en
omdat we in Gelderland te gast waren, kregen de Gelderse
dialecten natuurlijk een plaats in het programma.
De redacteuren van het Gelderse Woordenboek waren
daarvoor de geschikte personen.
In het ochtendprogramma vertelde Jan Stroop - bekend
o.a. van het Poldernederlands - over de benamingen voor
de ui, de paardebloem en de patates frites, en dat leverde
heel wat reacties op vanuit het publiek. Daarna vertelde
Joep Kruijsen over de Franse invloeden op de keuken
terminologie. Zijn voorbeelden kwamen vooral uit de
Limburgse en Brabantse dialecten, maar waren ook voor
de anderen heel herkenbaar. Om even tot rust te komen,
was er daarna een kort muzikaal intermezzo van de
Vlaams-Brabantse groep Arjaun. Als laatste kwam
Derk-Jan Eppink op het podium. Hij is geboren in de
Achterhoek, maar woont al een hele tijd in België. Hij
vertelde over zijn persoonlijke en journalistieke ervaringen
met taalvariatie in Vlaanderen en Nederland, maar ook
daarbuiten.
In het middagprogramma kon men dus kiezen uit de
hierboven al genoemde vijf workshops, een café-chantant
(met de Achterhoekse zanger Jan Ottink en de Vlaams
Brabantse groep Arjaun - het plaatselijke dialectwoord
voor ajuin -) en een boekenmarkt. Organisatoren en deel
nemers keken achteraf terug op een heel geslaagde dag.
De volgende dialectendag is weer dichter bij huis, vanuit
Zeeuws perspectief. Na twee keer Nederland is het dan
de beurt aan Vlaanderen. De Stichting Nederlandse
Dialecten zoekt een locatie in de buurt van Antwerpen.
Dat is voor Zeeuwen niet zo ver weg als Ede. Hou
de zaterdagen in maart 2007 dus nog even vrij.
De definitieve datum is nog niet bekend, maar via Zeeuws
Erfgoed en www.scez.nl houden we u zeker op de hoogte.
Café-chantant met Jan
Ottink en Arjaun.
Bij elke dialectendag hoort een dialectenboek waarin de ochtendlezingen en
een dialectologische wegwijzer zijn opgenomen, maar waarin ook voor elke
regio een apart verhaal is opgenomen over het thema van de dag. De Zeeuwse
bijdrage, Jikkemienen, postekop en vosse soppen. Zeeuws in de keuken behandelt
natuurlijk de Zeeuwse bolus, hoewel daar op taalgebied niet heel veel over te
vertellen is.
De behandelde onderwerpen zijn o.a. boterhammen (stikken), slappe koffie
en koffiedik. Een benaming die alleen in Zeeland is opgetekend voor slappe
koffie is slabberjan, en ook het daarvan afgeleide slappe jan. Bij het hoofd
gerecht worden hoofdkaas (postekop), bloedworst (mèèren en bullink) en
vosse soppen opgediend. Of kiest u toch voor Zeeuwse mossels en oesters,
of zeekraal en lamsoor? Als u een zoetekauw bent, dan moet u wachten op
het nagerecht. Verkiest u bolussen, draoiers, drollen of jikkemienen? Of eet u
lieverpaptaorte uit Groede? Er is keuze genoeg op dit dessertenbuffet:
vuuv'erten, bestellen, opvliegers, laoikoeken, kniesders of struven, of rond
kerstmis kosseweggen. Hebt u het liever iets gezonder, dan kunt u ook nog
frenzen, jenievers, rebessels of appelekozen kiezen. Dit is slechts een kleine greep
uit wat er op het vlak van voeding en keuken in Zeeland allemaal te vertellen
is. Wie geïnteresseerd is in dit achtste dialectenboek (onder redactie van V.
De Tier, R. Keulen en J. Swanenberg) kan het bestellen bij de Stichting Nederlandse Dialecten (snd@mail.be), of
via de consulent streektalen bij de SCEZ. Het boek kost 15 euro, en telt 364 pagina's (ISBN 90-73869-08-0).
HET DIALECTENBOEK 8
PROEVEN VAN DIALECT
Eon kijkje in de keuken
van de Nederlandse dialed
Zeeuws Erfgoed 19
