*<--■
V.
T"/ h
Het Woordenboek van de Vlaamse Dialecten
- K "v. V'
F Ir? A
WW
STREEKTALEN
try
U
cx-y
=9 -~9i
i 99
JTè
r
rV-V
'W
j
ARCHEOLOGIEGESCHIEDBEOEFENINGMONUMENTENWACHTMONUMENTENZORGMUSEAi
Op 27 mei werd in het Belfort in Sluis de nieuwe
aflevering van het Woordenboek van de Vlaamse
Dialecten gepresenteerd. Voorafgaand aan deze
presentatie organiseerde de Stichting Johan Hendrik
van Dale uit Sluis een symposium dat gewijd was aan
(dialect)woordenboeken en woordenboekschrijvers.
en stoefer zijn opgetekend. Verder werd door enkelen ook
bofkont, grootbroeker, oppijper en uithaalder opgegeven.
Bofer, dat is afgeleid van boffen, houdt verband met
opblazen. Een bof kan een zichtbare zwelling zijn, nog te
herkennen in de ziektenaam Iemand die boft, blaast
zich als het ware op.
Op dit symposium vertelde Lo van Driel over Van Dale
en wat er aan Zuid-Nederlandse of zelfs Zeeuwse
elementen in dit woordenboek te vinden is. Siemon
Reker, bijzonder hoogleraar Groninger Taal en Cultuur
aan de Rijksuniversiteit Groningen, had het over de rijke
erfenis van woordenboekschrijvers zoals Van Dale en de
Groningse K. ter Laan. Deze Groningse dialectwoorden
boekschrijver woonde enige tijd in Sluis. Een verslag over
dit symposium vindt u in het volgende nummer van
Zeeuws Erfgoed.
Na de koffiepauze werd de nieuwe aflevering van het
Woordenboek van de Vlaamse Dialecten, Karakter,
gepresenteerd. De twee auteurs (Magda Devos en Tineke
de Pauw) en Rinus Willemsen, coördinator voor de
Zeeuws-Vlaamse informanten, vertelden het aanwezige
publiek over de totstandkoming van deze nieuwe
aflevering, over het altijd maar weer zoeken naar nieuwe
Zeeuws-Vlaamse woorden en over leuke vondsten.
Ook werden enkele taalkaarten getoond en besproken.
Wat staat er allemaal in deze nieuwe aflevering?
Een korte blik op wat Zeeuws-Vlaamse elementen. Weet
u bijvoorbeeld dat in Zeeuwsch-Vlaanderen een keutelaor,
een broeihoender, een lanterfanter en een trutselaor
hetzelfde betekenen? Het zijn allemaal treuzelaars.
De nieuwe aflevering behandelt karaktereigenschappen
van de mens. De dialectwoorden staan per begrip
gegroepeerd in woordenboekartikels. U vindt er dus
tientallen Frans-, Oost-, West- en Zeeuws-Vlaamse
woorden voor bijvoorbeeld treuzelaar. Maar ook andere
begrippen zoals valsspeler, bedrieger, leugenaar, luierik,
opvliegend persoon, ruziestoker enz. Weet u wat
betrouwbaar, eerlijk, huichelachtig, wispelturig of
ongeduldig is in het Zeeuws-Vlaams? Wat zoekwerk levert
onmiddellijk een paar leuke woorden op.
Twee begrippen kunnen we hier kort even toelichten aan
de hand van dialectkaarten uit deze aflevering.
Voor het begrip 'ruzie' is in Zeeuwsch-Vlaanderen vooral
kwestie, maar ook ruzie/ruze en ambras opgegeven door
de informanten. Verder zijn ook de Zeeuws-Vlaamse
woorden akkelegaren, broddel, herrie en trammelant als
unica opgetekend, maar die staan niet op de kaart.
Ruzie kent verschillende varianten in de Vlaamse
dialecten: ruize, ruze, ruus en ruis. Ze zijn ontstaan uit
het Middelnederlandse rusen, dat 'lawaai maken' betekent.
De betekenisevolutie van 'lawaai' naar 'ruzie' ligt voor de
hand. Een ruzie gaat meestal niet gepaard met stilte.
Kwestie met de varianten kweeste, kwest en kwestei zijn uit
het Frans afkomstig. Ook ambras heeft Franse wortels,
embarras, dat 'verlegenheid' of 'moeilijkheid' betekent.
Iemand die veel opschept of een snoever, wordt in
Zeeuwsch-Vlaanderen een boffer genoemd; ook opschepper
Bent u nieuwsgierig geworden en wilt u meer weten? In
de nieuwe aflevering staan ruim 200 begrippen, waarin
soms tientallen verschillende woorden zijn opgenomen.
De Zeeuws-Vlamingen kunnen weer rustiger slapen.
Een groot deel van hun woordenschat is bewaard voor
de toekomst. Samen met de gegevens in de regioboeken,
in het Woordenboek van de Zeeuwsche Dialecten en in het
supplement is een substantieel deel van ons
immaterieel erfgoed bewaard voor de toekomst.
Zeeuws-Vlamingen die willen meewerken aan dit
project kunnen zich aanmelden bij Rinus Willemsen,
de coördinator (rinus@rinuswillemsen.tmfweb.nl
0115-481521) of bij de consulent streektalen.
RUZIE
ambras
- boel
Kwestie
X miserie
rooi
ruzie
A sPe'
W37
V. I
"w-
Vi A -
(bron: WVD)
SNOEVER
boffer
opschepper
stoefer
ijV-,
r-/ \k
rf
i
_>9
Zeeuws Erfgoed 21