.Zeeuws
om de beurt
Zeeuws Erfgoed juni 2005
Uitgave van de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland
PUBLICATIES
De SCEZ kan geen aanvullende
informatie verstrekken over de verkoop
punten van verschenen publicaties.
Boeken en
eenmalige uitgaven
Corien Glaudemans, Om die wrake
wille. Eigenrichting, veten en verzoening
in laat-middeleeuws Holland en Zeeland
(Hilversum, 2004) 414 pag. Dit
aanvankelijk als proefschrift verschenen
boek behandelt de aanpak van gewelds
misdaden als probleem in de late
Middeleeuwen. Glaudemans laat zien
hoe in de graafschappen Holland en
Zeeland de veten tussen hoge
edellieden werden teruggedrongen.
Vergelding en doodslag kwam onder
alle lagen van de bevolking voor en
werd onder bepaalde voorwaarden tot
de zestiende eeuw ook geaccepteerd.
Het laatste gedeelte van het boek is
gewijd aan de daders en de oplossing
van conflicten. Er werd massaal
verbannen en gevlucht, maar op een
gegeven moment moest er toch een
zoenovereenkomst worden gesloten. In
het boek is een handige index
opgenomen op zaken, topografische
namen en persoonsnamen.
Cox Jobse, Het leven van Willem Jobse
1919-2003 (Amsterdam, 2004) 68 pag.
De schrijver van dit boek is de zoon
van het behandelde onderwerp; Willem
Jobse dus. Deze groeide op in
Aagtekerke waar hij in de jaren dertig
werkte bij een boer op een hofstede in
de omgeving. De eerste oorlogsdagen
maakt Willem Jobse mee als dienst
plichtig militair in de omgeving van
Rijswijk. In de eerste oorlogsjaren
wordt hij onderwijzer in Biggekerke,
maar uit onvrede met de repressie van
de Duitsers gaat Jobse al snel in de
illegaliteit werken en wordt lid van de
Groep Na de bevrijding blijft hij actief
als militair in het Nederlandse leger. In
1946 vindt hij werk in de Randstad en
verhuist hij naar Scheveningen.
Achterin het boek is een stamboom
opgenomen en een lijst van geraad
pleegde bronnen.
Tony van Kemseke, Sint Liduina
Ziekenhuis Hulst 1960-1988. 28jaar
ziekenhuiszorg in het land van Hulst
(S.l., [2004]) 480 pag. Het
Liduinaziekenhuis in Hulst bestaat niet
meer en is opgegaan in een grotere
organisatie. Tony van Kemseke
beschrijft het oude Liduinaziekenhuis
in al zijn facetten. Hij gaat hierbij
ondermeer in op de aanloop tot de
stichting van het ziekenhuis, de bouw
ervan, alle afdelingen die er waren en
degenen die een ziekenhuis maken of
breken: het personeel, zowel de
verplegenden, artsen als overigen.
Achterin het boek is een index op
persoonsnamen en instellingen
opgenomen.
A.R. Koppejan, Om de beurt. De laat
ste beurtschippers van Tholen en Sint
Philipsland. Streekmuseum De Meestoof,
Sint-Annaland, 9 april t!m 29 oktober
2005 (Middelburg, 2005) 24 pag.
Adrie Koppejan, zeeman én de
Zeeuwse beurtvaartspecialist, heeft
opnieuw een keurig verzorgd (door
Bert Gerestein van ADZ) werkje het
licht doen zien, ter begeleiding van een
gelijknamige expositie in 'De
Meestoof. Ook voor de inrichting van
de tentoonstelling tekende Koppejan,
in samenwerking met een aantal
vrijwilligers. Koppejan geeft een over
zicht van alle beurtschipperfamilies in
Tholen en Sint-Philipsland en
beschrijft in het kort de 'zeilende
beurtvaart'. Talrijke foto's uit privé-
collecties verrijken de uitgave. Te koop
bij het Streekmuseum of te bestellen bij
de auteur a 5,- incl. verzendkosten:
A.R. Koppejan, Herenstraat 6, 4331 JT
Middelburg, tel. 0118-624561, e-mail
koppejanar@zeelandnet. nl
Hugo Landheer, Kerkbouw op krediet.
De financiering van de kerkbouw in het
aartspriesterschap Holland en Zeeland en
de bisdommen Haarlem en Rotterdam
gedurende de periode 1795-1965
(Aksant Amsterdam, 2004) 775, [1]
pag. Kerkbouw was ooit big business,
met gespecialiseerde architecten.
Landheer schrijft in deze vuistdikke
dissertatie onder meer over de krediet
verstrekking bij de Zeeuwse en
Hollandse kerkbouw vanaf de tijd van
de Franse inval in de Nederlanden tot
circa 1965. Hij heeft deze periode
afgebakend in drie hoofdstukken of
delen, waarbij de verzakelijking van het
krediet verstrekken, de kreditering als
onmisbaar instrument voor katholieke
kerkbouw en de kerkbouw als een zaak
van planning centraal staan. Uitgelegd
wordt hoe het aarspriesterschap
Holland en Zeeland en de bisdommen
Haarlem en Rotterdam de gelovigen
binnen de kerk probeerden te houden
door te investeren in de bouw van
meer dan 500 nieuwe kerken binnen
een periode van 170 jaar. Het proef
schrift is voorzien van voetnoten, een
lijst van afkortingen, lijsten van kaarten,
tabellen en grafieken en een samenvat
ting in het Nederlands en Engels.
Regt, M.J. de, Kleine monumenten in
Kapelle, Biezelinge, Eversdijk en Schore
(Krabbendijke Heemkundige Kring
de Bevelanden, 2004) 84 pag. Hierin
aandacht voor de kleine monumenten
in Kapelle, Biezelinge, Eversdijk en
Schore. Het gaat bijvoorbeeld om
makelaars op schuren, gevelstenen en
andere gevelversieringen, of apart
gestileerde deuren, ramen, maar ook
hekken en hekpalen, pompen, etc. De
gefotografeerde objecten zijn vooral uit
de periode van circa 1850-1940. Het
boek bevat talloze foto's en een
beknopte literatuurlijst.
L. Vogelaar, Die hier bedrukt met
tranen zaait. Uit het leven van Ds. J.
Vreugdenhil (Barneveld, 2004) 288
pag. Een biografie over dominee
Vreugdenhil (1879-1944) die in
verschillende plaatsen in Zeeland actief
was voor eerst de Christelijk
Gereformeerde Kerk en later de
Gereformeerde Gemeente. Zowel het
persoonlijke leven als het kerkelijk
werk van Ds. Vreugdenhil zijn beschre
ven. Achterin het boek is een stam
boom opgenomen evenals enkele
geschriften van de hand van
Vreugdenhil en een literatuurlijst en
plaats- en persoonsnamenregister.
J.P.B. Zuurdeeg, De vesting Tholen
(Tholen, 2004) 44 pag. De gemeente
Tholen gaf ter gelegenheid van de
Open Monumentendag 2004 dit boek
je uit. Het ontstaan en de verandering
en aan de veste worden hierin
uitgebreid behandeld, maar daarnaast is
er aandacht voor de vele oorlogen die
het stadje heeft meegemaakt en de rol
die de vesting daarin heeft gespeeld.
Tijdschriften
In Nehalennia afl. 147, voorjaar 2005,
het bulletin van de Werkgroep Historie
en Archeologie van het Koninklijk
Zeeuwsch Genootschap der
Wetenschappen en de Zeeuwsche
Vereeniging voor Dialectonderzoek,
bespreekt J.J.B. Kuipers "verse" heili
gen op een in 2004 in Hulst gevonden
religieus hangertje uit de zeventiende
eeuw, een souvenir van de
Contrareformatie. V. De Tier doet in
een eerste bijdrage verslag van de
verkiezing van het mooiste Zeeuwse
dialectwoord. J.H. Midavaine gaat in
een eerste aflevering uitgebreid in op de
geschiedenis van de bierbrouwerijen in
Veere. Verder deed C. Rooze-
Stouthamer onderzoek naar het
persoonlijk voornaamwoord in
onderwerpspositie in de Zak van Zuid-
Beveland. Tenslotte volgen nog wat
verenigingsmededelingen en de uitwer
king van ingevulde vragenlijst over de
dialectbenaming van fruit.
Heem- en
oudheidkundige bladen
Schouwen-Duiveland
De Historische bijdragen en mededelin
gen nr. 112, april 2005, van de
Vereniging Stad en Lande van
Schouwen-Duiveland, bevat, naast een
uitgebreid huishoudelijk gedeelte van
de diverse commissies, de rubriek Wie
is dat noe? met een foto van drie
personen, pratend bij een draaiorgel in
Zierikzee ca. 1960. J.A. Deij schrijft,
n.a.v. de Zierikzeese silhouetten in
eerdere nummers, over de geschiedenis
van het vereeuwigde schaduwbeeld,
waarmee in de vorige eeuw menig
kinderboek werd geïllustreerd.
B. Blikman-Ruiterkamp had een
gesprek met Janet Timofei-Klatten,
beheerder van het Museum De
Burghse Schoole en P. van der Have
vertelt in Zelkepolder 1953-1954 over
bijstand na de Watersnoodramp op
Schouwen-Duiveland van de interna
tionale Vrijwillige Hulpdienst en
Service Civil International. De rubriek
Uut de pepieren (archiefbronnen over
het dagelijks leven op Schouwen-
Duiveland) gaat over de zorgen van de
molenaar van molen De Hoop te
Zierikzee in 1888 over bomen die de
windvang zouden belemmeren.
Tenslotte wordt nog aandacht besteed
aan de tentoonstelling van amateur
kunstenaar Pieter Hoek (1902-1991)
in het Visserijmuseum te Bruinisse.
Sint-Philipsland
De Cronicke van den lande van
Philippuslandt nr. 1, maart 2005, de
uitgave van de Heemkundekring
Philippuslandt, begint met een
uitgebreid jaarverslag over 2004. De
hoofdmoot van dit nummer wordt
echter gevormd door het verhaal Op
weg naar de bevrijding van J.
Kempeneers. Verder wordt in de
genealogische rubriek door J.
Kempeneers nader ingegaan op de
familie van Adriaan Kunst (1838
1901).
Tholen
De Nieuwsbrief nr. 11, maart 2005,
van de Heemkundekring Stad en
Lande van Tholen, bevat grotendeels
huishoudelijke mededelingen.
Walcheren
De Wete nr. 2, april 2005, het kwar
taalblad van de Heemkundige Kring
Walcheren, opent met een artikel van
J. Braat met als titel De Ambonese furie,
over de rellen tijdens de Middelburgse
kermis in 1951. A.J. Puype beschrijft
de belevenissen van Debora Janse
(1897-1970) op de villa Roozenburg,
gelegen schuin achter het station van
Middelburg; Dora, zoals zij door haar
werkgeefster werd genoemd, was van
1909 tot en met 1916 daar als dienst
bode werkzaam. Dit verhaal werd de
heer Puype in 1987 per brief door haar
zuster Adriana vanuit Amerika, waar
heen de familie in 1917 was
geëmigreerd, toegezonden. Verder gaat
R. Goudbeek nader in op het leven van
de Middelburgse stadsheelmeester
Jacobus Johannes Pieterse (1809-1853)
en zijn vrouw Lena Levina Cats, dit
n.a.v. twee onlangs opgedoken portret
ten van dit echtpaar, gemaakt door de
Middelburgse portretkunstenaar
Cornelis Kimmel. T. Visser komt met
het tweede deel over de Middelburgse
Rijkskweekschool en in een door zijn
zoon aan De Wete aangeboden verhaal
bericht de Middelburger P. de Bruyne
(1884-1981) over de vlucht van zijn
familie in mei 1940 naar Engeland.
Als tweede van de typisch Walcherse
weggetjes wordt in dit nummer de
Eendrachtsweg ten zuiden van
Middelburg nader belicht en in de
rubriek Vadertje besteedt F. van den
Driest aandacht aan de Middelburgse
predikant P.J.W. Klaarhamer, in 1887
overgegaan naar de Dolerenden.
In Arneklanken nr. 1, maart 2005, het
kwartaalblad van de Historische
Vereniging Arnemuiden, worden door
A.R. Koppejan
Dc laatste beurtschippers
van Tholen en Sint Philipsland
9 april t/m 29 oktober 2005
Streekmuseum
De Meestoof
Sütl-Aiiiuiaucl
