Archeologisch onderzoek van Zeeuwse kastelen Het buitenhuis Bloemendaal bij Aardenburg, circa 1900 (Zeeuwse Bibliotheek, Middelburg, Beeldbank Zeeland) Zwanen bij Huize Weelzicht, Schuddebeurs (Zeeuwse Bibliotheek, Beeldbank Zeeland) Kasteel Saeftinghe Slikken Konteoord Afbeeldingen De catalogus bevat ook beschrijvingen van afbeeldingen en kaarten, bijvoorbeeld een kopergravure van H. Speelman naar een tekening van C. Pronk van het (verdwenen) slot Bruëlis te Kapelle (1750); een negentiende-eeuwse steendruk van H.J. Backer van de bouwval van het kasteel te Sluis of een wandelkaart uit 1887 van Domburg en omstreken met Zeeland is een provincie waarin maar weinig kastelen zijn overgebleven. Dit wordt een beetje gecompenseerd door de unieke historisch-topografische documentatie van Zeeuwse kastelen, dankzij het werk van zeventiende- en achttiende- eeuwse tekenaars en schilders als Roeland Roghman, Isaac Hildernisse, Cornelis Pronk, Abraham de Haen en anderen. Ook het archeologisch onderzoek heeft de afgelopen halve eeuw onze kennis van Zeeuwse kastelen belangrijk vermeerderd. Een viertal voorbeelden uit diverse regio's van de provincie. informatie over de buitenplaatsen. Het Zeelandtrefwoord 'Historisch topografische verzamelingen' levert boektitels op waarin fraaie afbeeldingen te zien zijn: Nicolaes Visscher, Speculum Zelandiae (circa 1650); Zeeland in prent: 18e eeuwse prenten van steden, dorpen, kastelen en buitenplaatsen (1970) en A.I.J.M. Schellart, Kastelen en landhuizen in Zeeland in oude ansichten (1973). Voor het bekijken van oude prenten is het openslaan van de bekende Nieuwe cronyk van Zeeland van Mattheus Smallegange uit 1696 een goed idee: een boek boordevol informatie over Zeeland. Beeldbank Zeeland Veel meer afbeeldingen zijn te bekijken in de Beeldbank Zeeland, ook te vinden op www.zeeuwsebibliotheek.nl Daarin zijn zowel foto's als prentbriefkaarten opgenomen. Zoeken op het woord 'buitenplaatsen' levert vele treffers op waaronder een oude foto van het voormalige buiten Bloemendaal te Aardenburg en een gekleurde ansicht van Huize Weelzicht te Schuddebeurs (circa 1905). De collecties van het Zeeuws Documentatiecentrum In het Zeeuws Documentatiecentrum kan nóg een stapje verder gezocht worden. Het centrum beschikt over een bijna compleet aanbod van Zeeuwse publicaties en er zijn bijzondere collecties te raadplegen. In de collectie onderwerpsdossiers zijn gegevens te vinden, niet alleen over kastelen en buitenplaatsen maar ook over bewoners zoals Philips van Marnix van Sint-Aldegonde, eens bewoner van kasteel Aldegonde te West-Souburg. In de collectie handschriften is een werk aanwezig van K. van Alkemade en P. van der Schelling, Aadelycke Stam-huyzen, kasteelen en lust-Huyzen van Zeelandt (z.jmet korte teksten en prachtige tekeningen. Het voormalige kasteel van Saeftinghe, aangegeven op een reconstructie van oostelijk Zeeuwsch-Vlaanderen in 1570 (RAAP-rapport 685, naar Leenders) Locatie onbekend Sommige Zeeuwse kastelen zijn we kwijt. Van middeleeuws Noord-Beveland kennen we geen enkele zekere locatie van een voormalig kasteel. Dat geldt ook voor het kasteel van Saeftinghe in Oost Zeeuwsch-Vlaanderen, terwijl dit in de vori ge eeuw nog zichtbaar was. Het uiterlijk van dit aan het eind van de dertiende eeuw vermelde kasteel kennen we van Brusselse en Antwerpse Scheldekaarten uit respectievelijk 1468 en 1504. Het had een grote vierkante donjon (toren); de platte grond was waarschijnlijk rechthoekig. Uit een andere kaart, datering eerste helft zestiende eeuw, blijkt dat het kasteel toen al een ruïne was. Aan het eind van de negentiende eeuw kwa men de resten tijdelijk onder het slik van het verdronken land te voorschijn. In 1906 was sprake van drie meter dikke fundamenten van muren met steunberen. RAAP Archeologisch Adviesbureau verrichtte in januari 2001 een booronderzoek naar de restanten op twee van drie mogelijke locaties. Er werden geen resten aangetroffen! Het is mogelijk, aldus RAAP, "dat de resten van het kasteel inmiddels zijn verdwenen onder de zich uitbreidende schorren". Slikken

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Erfgoed | 2005 | | pagina 34