I
Onderzoek en meldingen
ARCHEOLOGIE
Archeologisch
spreekuur en
vondstmeldingen
GESCHIEDBEOEFENINGMONUMENTENWACHTMONUMENTENZORGMUSEASTREEKTALEN
Op elke eerste dinsdag
middag van de maand
houdt de SCEZ een
archeologisch spreekuur.
U kunt het spreekuur in
het Provinciaal Archeo
logisch Depot aan het
Armeniaans Schuitvlot 1
in Middelburg bezoeken
om voorwerpen te laten
determineren (geldswaar
de wordt niet getaxeerd),
vondstmeldingen te doen,
of allerlei vragen op het
gebied van de Zeeuwse
archeologie voor te leggen.
De eerstvolgende archeo
logische spreekuren vinden
plaats op de dinsdagmid
dagen 5 juli, 2 augustus en
6 september 2005, van
15.30 tot 16.30 uur.
Melding van archeologi
sche vondsten dient te
geschieden bij de SCEZ.
Het materiaal wordt wan
neer nodig geregistreerd
en gedocumenteerd, maar
blijft altijd in het bezit van
de melder, tenzij deze het
zelf wil afstaan. Uw
melding van vondst(en) of
waarneming(en) kan ook
buiten het archeologisch
spreekuur schriftelijk of
telefonisch geschieden bij
de SCEZ, postbus 49,
4330 AA Middelburg,
telefoon 0118-670877,
e-mail rm. van. dierendonck
@scez. nl
Dank voor uw
medewerking!
Zierikzee,
Scheepstim merdijk.
Overzicht van de muren
van de gasfabriek, gezien
vanuit het noordoosten.
met de Universiteit Gent, vakgroep Archeologie, heeft
de heer Semey meer dan een steentje bijgedragen aan het
verkennend onderzoek naar archeologische sites in
Vlaanderen en Zeeuwsch-Vlaanderen. Deze vorm van
luchtfotografie, namelijk de schuine luchtfotografie, is
voor het opsporen van archeologische complexen meer
geschikt dan de reguliere verticale luchtfotografie. Op de
schuine luchtfoto's zijn vaak schaduwen (shadowmarks)
zichtbaar en/of verkleuringen in het gewas
ze zijn vaak ook op een kleinere schaal gemaakt, zodat
kleine structuren eveneens zichtbaar worden.
Luchtfotografie is dus een goede methode die in dekzand-
gebieden kan worden aangewend bij een archeologische
verkenning. Het nadeel is echter dat niet op elk tijdstip
gevlogen kan worden en dat het ene jaar wel bepaalde
sporen zichtbaar zijn en het andere jaar niet. Verticale
luchtfoto's zijn voor archeologische objecten misschien
minder bruikbaar dan schuine luchtfoto's, maar geven een
goed zicht op geologische en cultuurhistorische structuren
in de ondergrond, zoals bijvoorbeeld oude kreekpatronen
of oude vormen van parcellering. Luchtfoto's uit de
Tweede Wereldoorlog van de RAF geven ook vaak een
beeld van hoe het landschap eruitzag van vóór de
herverkavelingen uit de jaren vijftig.
Schouwen-Duiveland
Skeletten uit het leprozenhuis?
Waarnemingen Scheepstimmerdijk in Zierikzee
Op 14 februari verrichtte de SCEZ archeologische
waarnemingen langs de Scheepstimmerdijk te Zierikzee.
Hier bevonden zich de voormalige gasfabriek, gebouwd
in 1860, en enkele huizen. Een groot terrein langs de
Scheepstimmerdijk en de Grachtweg is bestemd voor
nieuwbouw van appartementen en woningen. Tijdens
de sanering in opdracht van de Provincie Zeeland stuitte
men op diverse muren waarvan functie en datering niet
duidelijk waren. Uit de waarnemingen bleek dat langs
de Scheepstimmerdijk kleine woningen hebben gestaan,
die oorspronkelijk uit de zeventiende/achttiende eeuw
dateren; dit vanwege de aanwezigheid van ijsselsteentjes
in de funderingen. In die periode werden deze kleine gele
en rode bakstenen veel gebruikt. Tussen de funderingen
lag nog veel los puin. Een nog oudere datering is niet
uitgesloten, want op de stadsplattegrond van Zierikzee
van Jacob van Deventer uit 1560 zijn op de genoemde
locatie reeds huizen weergegeven.
In het zuidwestelijk deel van het terrein zijn bij de sloop
van de gasfabriek grote muurresten tevoorschijn gekomen.
De typen baksteen van deze muren wijzen - voor zover
visueel waarneembaar - op een datering in de twintigste
of eind negentiende eeuw. Waarschijnlijk hebben ze deel
uitgemaakt van de gasfabriek. De zuidelijke muur kan
ouder zijn, omdat deze bakstenen er ouder uitzagen. In
de top van de muur waren nog drie grote muurankers
aanwezig. Mogelijk gaat het daarom om een oude
kademuur.
Een ander middel om eventuele archeologische complexen
op te sporen is een analyse van het Actueel
Hoogtebestand Nederland (AHN). Dit is een gedetailleer
de beschrijving van het maaiveldoppervlak van Nederland.
Met behulp van remote sensing-technieken (satellietgege-
vens) wordt de hoogte van het maaiveld bepaald. Zo kan
een bepaalde structuur die met het blote oog niet zicht
baar is in het landschap, toch worden opgespoord.
Een combinatie van deze en andere onderzoeksgegevens
kan soms verrassende resultaten opleveren. Ook in
samenhang met gegevens op oude kaarten. Met behulp
van een Geografisch Informatie Systeem (GIS) kunnen
verschillende kaarten, foto's en andere gegevens gekoppeld
worden, zodat ten aanzien van een bepaalde plek direct
informatie zichtbaar is over de geologische structuur,
verstoringen en veranderingen in de infrastructuur. Zo
kan een onduidelijk spoor op een luchtfoto geprojecteerd
worden op een oude kaart - en worden de contouren van
bijvoorbeeld een afgegraven motte duidelijk zichtbaar.
In de toekomst kunnen op deze manier in het hoger en
het lager gelegen (en overstroomd) dekzandgebied van
Zeeuwsch-Vlaanderen vele archeologische complexen
worden opgespoord.
Op dezelfde dag zijn in de noordoosthoek van het terrein
drie menselijke skeletten gevonden. Ze lagen ruggelings
met de hoofden naar het westen. De ruimte tussen de
skeletten bedroeg ongeveer twee meter. Restanten van
houten kisten waren niet zichtbaar. Van het meest
zuidelijke skelet waren een deel van de schedel en de
dijbeenderen zichtbaar. Naar schatting had het een lengte
van 1.80 meter. Van het middelste geraamte waren slechts
enkele losse delen te zien. Het noordelijke skelet was nog
het meest intact. Het had een lengte van circa 1.70 meter.
De drie skeletten waren alle geraakt door de bak van de
kraan. Vermoedelijk betreft het de stoffelijke resten van
mensen uit het leprozenhuis, dat in de directe omgeving
langs de Grachtweg heeft gestaan. Dit leprozenhuis staat
weergegeven op de stadsplattegrond van Jacob van
Deventer uit 1560. Het huis wordt al in 1472 genoemd
en is afgebroken rond 1870/1871.
Zeeuws Erfgoed 6
