Colofon Cultureel Erfgoed Oud-Schoondijke Besluit Special Verdronken orpen in Zeeland 2 is een uitgave van de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland. samenstelling Leo Adriaanse, Robert van Dierendonck en Jan Kuipers met bijdragen van Leo Adriaanse, Robert van Dierendonck, Vanessa Gelorini, Nathalie van Jole, Jan Kuipers, Alexander Lehouck, John Mulder, Nele Vanslembrouck en Jan de Zwart co ntactpersoon Leo Adriaanse foto's Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland, tenzij anders vermeld opmaak decreet, Ramon de Nennie, Middelburg druk Verhage Zoon, Middelburg Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland Postbus 49 4330 AA Middelburg Bezoekadres Groenmarkt 13 T 0118-670870 F 0118-670880 E info@scez.nl I www.scez.nl Stichting Zeeland gevonden in de vorm van grafstenen, bakstenen grafkelders en een kistbegraving. Negentien voornamelijk veertiende-eeuwse grafkelders waren aan de binnenzijde beschilderd met onder andere kruisigingscènes, madonna's met kind, engelen en kruisen in vele soorten Ook werden nog negen grafstenen, merendeels met inscripties, aangetroffen met dateringen van 1311 tot 1563, onder andere van Wouter van Heile. Enkele grafstenen zijn geborgen en overgebracht naar de Sint-Baafskerk te Aardenburg, één gerestaureerde grafsteen bevindt zich in het Gemeentelijk Archeologisch Museum te Aardenburg. De funderingen van de kerk zijn na de opgraving tot iets onder het maaiveld weggebroken en het terrein is opnieuw bedekt met aarde. vijftiende eeuw werd vergroot tot een kruiskerk met toren. In het middenschip werd een grote grafsteen uit 1471 met randversiering en inscriptie aangetroffen. Daarnaast werden resten van twee gemetselde grafkelders en tien lijkbegravingen zonder kist gevonden. Om de resten van de kerk ter plaatse te behouden zijn beschermings maatregelen genomen bij de verdere inrichting. [overzichtskaart nr. 103] In de omgeving van het huidige Schoondijke is de afgelopen twee jaren veel historisch en archeologisch onderzoek verricht, vooral vanuit het VNC-project. Vermoedelijk moet Oud-Schoondijke gelegen hebben ter plaatse van het door van Hinte beschreven Oud-Kerkhof ten oosten van het huidige dorp. Dit terrein steekt circa anderhalve meter uit boven het vlakke land. Mogelijk is Vulendike de vroegste benaming van deze nederzetting in 1150, Sconendike wordt het eerst vermeld in 1248. Drie grafstenen met afbeeldingen en inscripties uit de kerk van Hannekenswerve. Uit de ligging bleek dat ze niet meer op hun oorspronkelijke plaats lagen (foto van Hinte). Oud-Nieuwvliet [overzichtskaart nr. 108] Het oude Nieuwvliet werd als kerkdorp gesticht in 1527. Drie jaar later al werd het dorp verwoest bij de Sint-Felixvloed maar in 1533 weer hersteld. Vermoedelijk is het dorp in de Tachtigjarige Oorlog ten prooi gevallen aan plundering en brandstichting door soldaten uit Brugge. Overblijfselen van Oud-Nieuwvliet, waarvan de positie door van Hinte op kaart werd gezet, werden in 1996 teruggevonden bij een booronderzoek en waarnemingen in een bouwput aan de Kapelleweg. Aangetroffen werden mogelijke fundamenten van de Sint-Pieterskerk en begravingen. Deel van het hooggelegen terrein Oud-Kerkhof, ten oosten van Schoondijke, waarin vermoedelijk resten van het verdronken Oud-Schoondijke. In negentiende-eeuwse bronnen wordt in de directe omgeving van deze plek gemeld dat "vele fondamenten van huizen, grafkelders enz. opgegraven geworden zijn". Het middeleeuwse Schoondijke moet vergaan zijn door de militaire inundaties van 1583/1585 via dezelfde geul die verantwoordelijk is geweest voor de sedimenten in de Nieuwe Groedse Polder. Hoewel van de West-Zeeuws-Vlaamse dorpen nog maar beperkte kennis voorhanden is kan op grond van de kwaliteit van de vergaarde informatie de stelling geponeerd worden dat de archeologische sporen van de binnendijkse verdronken dorpen kwalitatief van een hogere waarde zullen blijken te zijn dan die van de buitendijkse. De conservering van dergelijke resten, zoals in Hannekenswerve, geeft een hoge verwachting. Om die reden is het vooral ook van belang de bescherming van dergelijke dorpen voor toekomstig wetenschappelijk onderzoek te benadrukken. Nieuwerkerke [overzichtskaart nr. 104] Ook Nieuwerkerke komt op de kaart van Van Hinte uit 1972 voor. Ontstaan in 1197 met de stichting van een nieuwe kerk liep het grote schade op door de Allerheiligenvloed van 1570. De militaire inundaties in 1583 en 1604 maakten een einde aan de bewoning. In 1995 werden bij de aanleg van een natuurvriendelijke oever aan de zuidzijde van de Nieuwerkerksche Kreek sporen van een deel van de kerk ontdekt en onderzocht. De resten zijn van een laatdertiende- of vroegveertiende- Plattegrond van de opgegraven resten van de kerk van Nieuwerkerke. Het muurwerk is in rood aangegeven, spaarbogen met fijne stippellijn. Legenda: 1. Graf teen; 2.Grafkelder; 3. Lijkbegraving I (tekening L. CfGoldschmitz-Wielinga R. de Nennie). In de kerk werden nog vele resten van begravingen eeuwse, in baksteen uitgevoerde kleine kerk, die in de

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Erfgoed | 2005 | | pagina 36