MOnuMENTaal
lAlQH
%X STVKdT
Ivoren zakzonnewijzer met kompas uit het
Zeeuws Museum; collectie Koninklijk
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen.
De zonnewijzer geeft de tijd aan doordat de
wijzer, gnomon genaamd, een schaduw op een
plat vlak werpt. Op dit vlak zit een schaalverde
ling met alle uren van de dag. Aangezien de zon
beweegt, verplaatst de schaduw zich over het
vlak. Zo is de tijd nauwkeurig af te lezen.
Zakzonnewijzers hebben verschillende functies.
Ze zijn de voorlopers van het moderne horloge
en worden ook als kompas en als kalender
gebruikt. Tot in de negentiende eeuw worden
zonnewijzers vooral toegepast om uurwerken te
corrigeren. Tot die tijd zijn de meeste klokken
namelijk zo onnauwkeurig dat ze vaak gelijk
gezet moeten worden. Dit verklaart waarom
men vaak aan de zuidmuur van een oude kerk
toren een zonnewijzer aantreft.
Zakzonnewijzers hebben een touwtje in plaats
van een wijzer om de tijd aan te geven. Deze
ivoren zonnewijzer is in 1604 gemaakt door
Paulus Reinman in Neurenberg. Reinman is de
meest prominente kompasmaker aan het begin
van de zeventiende eeuw. Dit type zonnewijzer
is een echt luxeproduct. Het bezit ervan staat
symbool voor een hoge maatschappelijke posi
tie.
DANC2I
.'•VBlCK.
l*pc li c
Z Eïc-f 7
WTTT:
£OR[y-:X
jCLEH'
ÊLOhA
(foto Ivo Wennekes)
