Hollands bolwerk
Waar Sommelsdijk op Goeree-Overflakkee Zeeuwse
wortels heeft (zie Grensverhalen 10), heeft Bommenede
op Schouwen-Duiveland Hollandse wortels. Het is een voor
malige plaats en voormalig eiland dat tot 1687 bij Holland
hoorde, maar in dat jaar werd afgestaan aan Zeeland. Wat
ging er precies aan vooraf en zijn er nog relicten uit deze tijd?
ZEEUWS ERFGOED
nr. 4 2022
12
Afbeelding
Abdij Ten Duinen,
Koksijde foto Lambert
J. Derenette.
Een deltagebied is een dynamisch getijden-
gebied waar het Land (en de zee) door getijden
bewegingen, overstromingen, opsLibbingen en
inpolderingen aan verandering onderhevig is.
Verschillende belanghebbenden hebben in het
verleden getracht land te winnen en te behouden.
Bommenede werd halverwege de twaalfde eeuw
gesticht door de cisterciënzerabdij Ten Duinen
(in het huidige Koksijde, België). Deze abdij was
een machtige instelling die grote stukken grond
verwierf in de kustgebieden van onder meer
België, Frankrijk, Engeland en Nederland. Het
eiland wordt voor de eerste keer in geschriften uit
1165 genoemd: insula Bomne, het eiland Bomne.
De bezittingen in het Zeeuwse kustgebied hadden
regelmatig te lijden van overstromingen en
vergden grote inspanningen om drooggelegd
te worden. Tien jaar later werd het eiland over
gedragen aan de dochterabdij van Ter Doest in het
Vlaamse Lissewege, die van het eiland een ‘uithof’
maakte, een plek waar grond werd uitgegeven ten
behoeve van de landbouw. Later zijn de eigen-
Dat Bommenede bestuurlijk tot Holland behoorde
had ook te maken met de ligging aan de
Sonnemere. Deze zijarm van de Gouwe - die
de eilanden Schouwen en Duiveland van elkaar
scheidde - scheidde het eiland Bommenede van
de overige - tot Zeeland - behorende eilanden en
werd beschouwd als de grens tussen Holland en
Zeeland. Aan het begin van de vijftiende eeuw
was Bommenede voldoende aangeslibd om weer
bedijkt te worden. Het eiland werd in 1412 aan
Schouwen(-Duiveland) vastgedijkt, maar bleef tot
Voorne (Holland) behoren. De inwoners van het
domsrechten van deze uithof overgegaan naar
de heren van Voorne, waarmee het eiland definitief
tot Holland ging behoren. Door de destructieve
zoutwinning moest Bommenede echter tussen
de twaalfde en veertiende eeuw weer aan de zee
worden prijsgegeven.
