e
Lieu de memoire
Geschiedenis laat zich niet wissen
Dit jaar is het 70 jaar geleden dat de Braakmanpolder in
Zeeuws-Vlaanderen werd ingepolderd en transformeerde
van zee naar (landbouw)polder naar natuurgebied.
Afgelopen zomer vond daar de pilot van Geboortegrond
plaats, een manifestatie over Erfgoed, Kunst en Landschap,
om de verhalen van de Braai n boven water te halen.
ZEEUWS ERFGOED
nr. 4 2022
28
Het erfgoed van de Braakman zien we als een
‘sociale constructie’ waarbij de collectiviteit van
herinneringen bestaat door de sociale context
rondom dit erfgoed. Deze sociale constructie
van erfgoed in Geboortegrond vond plaats op
meerdere niveaus. Het officiële narratief over de
Braakman is lange tijd vooral gefocust geweest op
de functieveranderingen die het landschap heeft
doorstaan. Dit narratief vond plaats binnen een,
onder andere, naoorlogse context waarin de
agrarische sector zeer van belang werd en het
winnen van land voor deze functie symbool stond
voor Nederlandse zelfredzaamheid. Later werd
het officiële narratief ook een focus op natuur en
recreatie, een reflectie van nieuwe belangen op
grote schaal. De niveaus die in Geboortegrond
onderdeel waren van de constructie van erfgoed
brachten niet alleen officiële narratieven samen,
maar ook de menselijke ervaringen en effecten
van de ‘functieveranderingen’ van de Braakman.
Want niet alleen het landschap veranderde, ook
manieren van leven. Binnen Geboortegrond
kregen verschillende perspectieven én niet of
weinig gehoorde stemmen een plek en werd
gezocht naar de overeenkomsten en verbinding
Initiatiefnemer is Carien Poissonnier, curator/
programmamaker en zelf geboren in de
Braakmanpolder, op het voormalige Demonstratie-
bedrijf Zeeuws-Vlaanderen. Samen met de
Zeeuwse kunstenaars Tamara Dees, Marieke
Polderdijk en Marinus van Dijke en lokale partners
maakte ze een publieksprogramma waarin de
verschillende identiteiten van dit jonge
polderlandschap werden verkend en
verbeeld om te delen met een breed publiek.
De drie kunstenaars speurden in de geschiedenis,
het landschap én de ervaringen van oud
bewoners en gebruikers van de plek en
maakten nieuw werk in opdracht.
tussen die verschillende stemmen. Provincie,
gemeente, historische verenigingen en
Staatsbosbeheer, (oud)Braakman boeren, lokale
bewoners en kunstenaars deelden hun ervaringen
of zienswijzen en maakten samen dit project.
Geboortegrond vond plaats tussen 30 juni
en 17 juli 2022 met het bezoekerscentrum
‘de Braakmanboerderij’ van Staatsbosbeheer als
ontmoetingsplek. De locatie werd een plaats van
herinnering voor iedereen die zich met de plek
verbonden voelde.
Ieder weekend stond het nieuwe werk van een
van de kunstenaars centraal met een uitgebreid
en interactief publieksprogramma. Tijdens de
zogenaamde ‘ompoldersessies’ onderzochten
we samen met de bezoekers en kunstenaars
de waarden van de nieuwe domeinverbindingen
in relatie tot ieders ervaring met de geschiedenis
en het landschap.
Het educatieprogramma voor de basisscholen
grenzend aan de Braakman vond doordeweeks
plaats in het bezoekerscentrum. Samen met
beeldend kunstenaar Anne Nobels maakten
de leerlingen van groep 6/7 en 8 nieuwe
herinneringen aan de Braakman, onderzochten
samen met de boswachter de grond en spraken
over de Zeeuws Vlaamse identiteit.
Ruim 800, voornamelijk lokale, bezoekers hebben
de weg naar de Braakman gevonden. De expositie
in de schuur en de performances van de nieuwe
kunstwerken maakten ingangen om de oude
herinneringen een plek te geven en nieuwe te
maken.
Deze pilot was in opdracht van de Provincie
Zeeland en kon gerealiseerd worden met
ondersteuning van de Gemeente Terneuzen,
Dow Chemical, Staatsbosbeheer, Cultuureducatie
Zeeuws Vlaanderen en de vele betrokkenen.
