9^
Geen dezer gevangenissen waren evenwel «^ra/gevangenissen,
ze werden gebruikt voor hen die, zoo als men thans zegt,
preventief gevangen zaten. Als zoodanig is de 's Gravensteen
alleen blijven bestaan en uit de beschrijving van de wijze
hoe men ter dood veroordeelden teregtstelde(die men o. a.
kan vinden in de verkorte ChronijJc van Zeelandzie hiervoren
noot 1 pag. 90) blijkt, dat deze tot aan hunne executie toe
in Gravensteen opgesloten bleven x).
Dat men vroeger geen strafgevangenissen had vindt zijn natuur
lijke oorzaak daarin dat men er niet aan dacht zoo iets als straf
op te leggen. Men kende in hoofdzaak slechts twee straffen
die beiden dit met elkander gemeen haddendat zij de stad
van de tegenwoordigheid der veroordeelde personen ontsloeg;
of men veroordeelde hen ter dood, 't zij dan met den //sweerde"
of met de baste" (de strop) of den viere" of wel door op
hangingua eerst half geroosterd te zijn, of door radbraken
of men bande hen uit de Grafelijkheid van Zeeland of van
Holland en Zeeland, evenwel niet dan nadat de schuldige eerst
gegeesseld of gebrandmerkt was of wel andere iigchamelijke
kastijdingen had ondervonden, terwijl, bij overtreding der
uitgesproken verbanningeen scherpere herhaling dier straffen
werd bedreigdten einde de mogelijkheid te voorkomen dat
zij het ooit zouden wagen binnen de stad en haren omtrek
terug te keeren.
Voorbeelden daarvan leveren de Ruigregisters op iedere blad-
In een fragment van een concept-brief van het jaar 1822, waarschijnlijk
door het collegie van regenten gerigt aan den Gouverneur van Zeeland, wordt
gesproken van ,,'s Gravensteendienende thans als huis van policie en arrest"
en van het „voormalig Tuchthuisthans Justitie- en Detentie-huis." Ten
tijde dat de administratie van 's Gravensteenonder dezelfde regenten, met
het tuchthuis werd vereenigd, waren daarin ook aanwezig de zoogenaamde
arme gevangenen. Volgens sommigen zouden daaronder moeten verstaan worden
zij die „om den godsdienst" werden vervolgd, volgens anderen de voor schul
den gegijzeldendievoor zooverre zij door poorters in de gevangenis waren
geplaatstop stadskosten werden onderhouden.