2. Het berekenen van interest.
Hoeveel interest geeft 88 pond vlaams in één jaar, als het geld uitgezet is tegen de
penning 16?
De rentevoet 'penning 16' betekent: 16 penningen geven in één jaar 1 penning
rente.
Dus 16188 Rente 88 x 1 16 5lk pond vlaams.
b. Cos, algebra ten tijde van Eversdyck
Cossisten berekenden een aanvankelijk onbekend getal, door dit door een letter
voor te stellen, waarna, al rekenend met die letter, het getal werd gevonden. De
onbekende, la chose inconnue, in het Italiaans cosa, gaf de rekenmethode haar
naam.
De lettertekens die gebruikt werden, cossische tekens, waren:
voor de onbekende een gestyleerde letter x (radix)
voor het kwadraat van x een gestyleerde z (census)
voor de derde macht van x een gestyleerde c (cubus)20.
Men gebruikte plus- en mintekens. Het gelijk-teken was nog niet zo lang geleden
door Robert Recorde geïntroduceerd Eversdyck gebruikt '3x 4 gelyck 8'
naast '3x 4 8'.
Exponenten voor het noteren van machten worden niet gebruikt. Het gebruik
van letters beperkte zich tot aanduiding van de onbekende, formules voor de op
lossing van een vergelijking kende men dus niet. Men werkte met recepten. Zo
ging de oplossing van de vergelijking z 4x 12 als volgt:
z 4x 12
het halve x-getal is 2
het kwadraat hiervan is 4
het bekende getal er bijtellen 12
16
de wortel uit deze som is 4
het halve x-getal hierbij 2
de oplossing is 6
De rekenregels zijn zodanig opgesteld, dat alleen positieve oplossingen optre
den Ook -2 is een oplossing van bovenstaande vergelij king, maar deze werd niet
aanvaard.
U kunt in bovenstaand schema overeenkomst met de formule ontdekken, die als
p-q-formule wel op de HBS werd gebruikt:
als x2 px q o, dan is x - lk p V'A p~ - q.
De rekenregels berustten op meetkundige overwegingen, waarbij x de lengte
van een Iijnstuk voorstelt en z de oppervlakte van een vierkant met zijde x. De
naam 'vierkants-vergelijking' herinnert hier nog aan.
c. Decimale breuken
De breuken met noemer 10,100, 1000,kunnen als 'komma-breuken' worden
geschreven. Het grote voordeel hiervan is, dat er mee gerekend kan worden als
of het gehele getallen waren. In Eversdyck's tijd deden deze decimale breuken
hun intrede in West-Europa.
In 1585 was van Simon Stevin een boekje verschenen, getiteld De Thiende. Hier
in zette hij de schrijfwijze van de tiendelige breuken uiteen en toonde aan, dat er
47
