DE ENGELENWACHT VAN DOMINEE SMIJTEGELT
ZEEUWSE VERHALEN ROND EEN PROTESTANTSE HEILIGE
F.A. van Lieburg
Dominee Bernardus Smijtegelt wcis gereformeerd predikant in Middelburg van
1695 tot 1735. Hij was ongehuwd en bewoonde met een dienstbode een pand aan
de Singel thans de Herengracht). Op een stormachtige herfstavond werd hij uit
zijn bed geklopt. Hem werd gevraagd of hij direct bij een stervend gemeentelid
wilde komen. Haastig kleedde hij zich aan om zich door de donkere straten van
de 'stad te begeven. Bij de Sint-Jorisbrug passeerde hij twee mannen, die hij aan
zag voor varensgasten op weg naar hun schip. Aangekomen bij het opgegeven
adres, moest hij langdurig kloppen voor de deur open ging. Er bleek helemaal
geen zieke bewoner om pastorale hulp te hebben gevraagd. Onverrichter zake
keerde Smijtegelt terug naar zijn huis.
Twee jaar later werd hij opnieuw in het holst van de nacht gewekt. Ditmaal
bleef de bode wachten om met de predikant mee te gaan naar een herenhuis,
waar een raadsheer op zijn uiterste lag. Hij durfde echter niet te sterven alvo
rens aan Smijtegelt te hebben opgebiecht dat hij hem destijds met de hulp van
een vriend had willen vermoorden. Na hem met de valse boodschap naar buiten
te hebben gelokt, hadden zij hem over de brugleuning in de gracht willen gooien.
Op dat moment werden zij echter cloor een grote schrik weerhouden. Naast Smij
tegelt zagen zij namelijk een wacht van engelen met vlammende zwaarden, die
hem op zijn weg begeleidden. Zonder dat de pastor het zelf had geweten, had
deze gebeurtenis tot de bekering van de twee mannen geleid.
Dit verhaal van 'de engelenwacht van dominee Smijtegelt' doet sinds mensen
heugenis in verschillende versies de ronde in Zeeland en daarbuiten. In Middel
burg wist men vroeger ook de plaats aan te wijzen waar het wonder zich zou
hebben voorgedaan. Dat was cle Sint-Jorisbrug, vanouds naar Smijtegelt ge
noemd omdat zij vlak bij zijn woonhuis lag. Officieel gebeurde die vernoeming
pas in 1941, na het bombardement op Middelburg tijdens de laatste wereldoor
log. In 1959 werd het S mij tegel t-bruggelje echter gesloopt. Enkele jaren geleden
heeft de Stichting Vrienden van Middelburg tevergeefs gepleit voor de herbouw
ervan'. Van een protestants bedevaartsoord was bij dit initiatief nog geen sprake,
maar de symbolische betekenis van de brug weerspiegelt de kracht van de collec
tieve herinnering aan een legendarische predikant van drie eeuwen geleden.
Voor zover bekend is het verhaal van de engelenwacht pas in 1933 voor hel
eerst in gedrukte vorm vastgelegd. Dit gebeurde door de gebroeders volkskundi-
gen J.R.W. en M. Sinninghe, die voor allerlei Nederlandse regio's bundels met
I. Reformatorisch Dagblad, 11 april 1994.
89
