KOSTELYCKE WAREN
21
echter eerst de prijs van de te maken stukken weten. Ook wil hij een proefstuk op
zicht hebben om er zeker van te zijn dat het werk van de door Forchondt aange
prezen schilder hem zal bevallen. Blijkbaar levert dit problemen op. Hoewel
Forchondt zich uitput in excuses de verf is nog niet droog, het stuk kan pas over
acht dagen opgerold worden, de schilderijen zullen Van der Goes zeker bevallen
verloopt de transactie niet voorspoedig. Maanden waarin driftig gecorrespondeerd
wordt, gaan voorbij maar Forchondt blijkt niet in staat een prijs vast te stellen of
een monster van het werk op te sturen. Van der Goes is hier bijzonder ongelukkig
mee, hij heeft haast, 'de tijt waer en tegen die van doene hebbe seer begint te nade
ren'. En wanneer de schilderijen dan eindelijk met de beurtschipper in Zierikzee
arriveren, valt de prijs 4 vlaams per schilderij) hem zwaar tegen. Na enige aar
zeling besluit hij de stukken toch te behouden. Indien hij ze zou retourneren 'dan
doch teveel oncosten soude causeren, oock dan maer ouwe schilderijen en soude
schijnen te weesen vermits die weer van de lijsten souden doen moeten'. Hij hoopt
'op een ander tijt beeter conditie of coop met UE te maecken' en stuurt een assig
natie voor 21.13.4 naar Antwerpen.
Ook de tolregisters wijzen op regelmatige particuliere schilderijenaankopen in
Antwerpen. Naast de enorme aantallen schilderijen met bestemming Middelburg
komen van tijd tot tijd kleinere zendingen naar andere Zeeuwse steden voor, waar
bij de aangegeven waarde op particuliere aankopen wijst. In december 1640 wordt
tol geheven voor een schilderij ter waarde van 6 vlaams met bestemming Veere,
in december 1650 gaat een zending ter waarde van 8 vlaams naar Tholen, in
februari 1655, maart en juni 1659 worden schilderijen met een vergelijkbare
waarde naar Zierikzee verscheept, in augustus 1659 passeert een stuk ter waarde
van 2 vlaams met bestemming Goes de post bij Lillo.
Hoewel de Zeeuwen dus zeker in de Antwerpse schilderijenhandel geïnteres
seerd zijn, is de lokale markt beslist te klein voor de in Lillo genoteerde aantallen
met bestemming Middelburg. Het grootste deel van de uit Antwerpen naar
Middelburg verzonden schilderijen blijkt dan ook bestemd voor de overslag.70 In
de Antwerpse inkoopboeken en bewaarde handelscorrespondentie is regelmatig
sprake van doorvoer van schilderijen en luxegoederen naar andere landen, vooral
naar Spanje, naar Malaga en Cadiz, waar Musson en Forchondt familieleden als
factoor hebben geïnstalleerd. Vaste agenten in Middelburg dragen tegen een per
centage van de waarde en vergoeding van de onkosten (vracht, kaai- en havengeld,
opslagkosten, accijns) zorg voor het opslaan en doorvoeren van schilderijen, kost
bare stoffen, kant, scribanen en cantoorkens.71 Voor de firma Musson worden in
de vroege jaren zestig bijna maandelijks zendingen naar Spanje verzorgd.72
Cornelis Balleur en Theodoor van Kessel zorgen in Middelburg voor de doorvoer
van zaken als 'lantschappen met ebbe lijsten', beschilderde koperen platen, 'gebor
duurde cofferkens', grote 'cantoirkens', scribanen met voet en tafel 'van buyten
schildpad en ebbenhout', wandtapijten en 'schutsels' (schermen van twee tot zes
deuren bespannen met goudleer of schilderingen), over het algemeen degelijk ver
pakt in genummerde kisten. Een enkele keer worden onderdelen los verzonden,
zoals bij de verzending van schilderingen voor een 'schutsel' - een scherm met zes
velden beschilderd met 'blompotten' naar Lissabon voor Guillaume Forchondt.
Gezien het feit dat men het scherm ter plekke tot schilderijen wil versnijden, is het
niet nodig het raamwerk mee te zenden: 'Uwe edele heeft dat maar op een stock
