KOSTELYCKE WAREN
27
Noten
1 Dit artikel is een bewerking van een lezing gehouden op het congres 'Noord-Zuid in
Oost-Indisch perspectief' Antwerpen-Vlissingen, 21 en 22 juni 2002. Het onderzoek
naar de handel in luxegoederen tussen Antwerpen en de Republiek in de zeventiende
eeuw verkeert nog in een beginstadium. In een latere publicatie hoop ik hier in breder
verband op terug te komen.
2 RJ. Blok, Relazioni Veneziane: Venetiaansche berichten over de Vereenigde Nederlanden van
1600-1795Rijks geschiedkundige publicatiën. Grote serie dl. 7, 's-Gravenhage 1909,
116.
3 Zie hiervoor vooral: V. Enthoven, "Veel Vertier'. De Verenigde Oostindische
Compagnie in Zeeland, een economische reus op Walcheren'. In: Archief. Mededelingen
van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen 1989, 49-129; J.A. de
Moor, 'Zeeland en de VOC: de vrijbuiter getemd'. In: J. Bethlehem en A.C. Meijer
(red.), VOC en cultuur. Amsterdam 1993, 109-135; D. Roos, Zeeuwen en de VOC.
Middelburg 1987.
4 M.Z. van Boxhorn, Chronijck van Zeelandt, eertijds beschreven door d'Heer Johan
Reygersbergen, nu verbetert en vermeerdert. Middelburg 1644, 172.
5 Stadsarchief Antwerpen (SAA), Insolvente Boedelskamer (IB), handelscorrespondentie
in de archieven van de firma's Musson/De Wael, Forchondt, Clarisse, De Bruyne, Le
Candele, Van Immerseel, Van Colen. De hier geciteerde passages komen uit brieven van
de Middelburgse koopman Michiel Donkers aan de firma Musson d.d. 11 augustus
1664 en 13 november 1665. SAA, IB 301.
6 J.R. Bruijn, F.S. Gaastra en I. SchöfFer, Dutch-Asiatic shipping in the 17th and 18th cen
turies. Volume I, Rijks geschiedkundige publicatiën. Grote serie dl. 165, 's-Gravenhage
1987, 25.
7 Zeeuws Archief (ZA), Rekenkamer C, Rekeningen te Water en Rekenkamer B,
Rekeningen van de Rentmeester Bewesten Schelde.
8 Zie in dit verband bijvoorbeeld: R. Baetens, 'Kanttekeningen bij de relaties tussen
Zeeland en Antwerpen in de tijd van de Reformatie'. In: E.S.C. Erkelens-Buttinger
(red.), De kerk en de Nederlanden, Hilversum 1997, 314-326.
9 Baetens, 'Kanttekeningen'.
10 ZA, Rekenkamer C, inv.nrs. 311, 321, 331. Vriendelijke mededeling van mr. W.
Dirksen.
11 SAA, IB 65. Voor handelsbetrekkingen zie R. Baetens, De nazomer van Antwerpens wel
vaart. De diaspora en het handelshuis de Groote tijdens de eerste helft der 17de eeuw. 2 dln.,
Brussel 1976.
12 V. Enthoven. Zeeland en de opkomst van de Republiek. Handel en strijd in de Scheldedelta
1550-1621. Leiden 1996.
13 Baetens, De nazomer van Antwerpens welvaart, 158. Een pond vlaams is het equivalent
van zes Hollandse guldens.
14 Archief Plantijn Moretus, inv.nr. 133, fol. 131. Dat uit deze contacten ook andere han
del voortkwam, bewijst de baal 'geprinte boeken' die Roman op 26 april 1640 naar
Antwerpen afzendt. ZA, Rekenkamer B, inv.nr. 6071, tolregister Middelburg.
15 Interessant is in dit verband een brief van commies Rennerus in Lillo aan kunsthande
laar Matthijs Musson in Antwerpen uit september 1663 met instructies over het adres
seren van de begeleidende stukken bij de spiegels voor de heren van Zeeland. SAA, IB
303.
16 Nationaal Archief, Archieven Admiraliteitscolleges, Notulen van de Admiraliteit van
Zeeland. Vooral voor de vroege jaren van de zeventiende eeuw, waarin de tolregisters
