28
KOSTELYCKE WAREN
van Lillo niet bewaard bleven, geven de notulen van de Zeeuwse admiraliteit een beeld
van de Vlaams/Zeeuwse handelscontacten. Ook verzoeken om officieel verboden goe
deren aan de vijand te mogen leveren (bijvoorbeeld wapens en graan) werden door dit
college behandeld.
17 R. Fabri, De 17'de-eeuwse Antwerpse kunstkast. Typologische en historische aspecten. Brussel
1991, 194-198.
18 In de zeventiende eeuw waren er wachtposten in Aardenburg, Arnemuiden, Bergen op
Zoom, Goes, Lillo, Middelburg, Philippine, Sas van Gent, Sluis, Tholen, Veere en
Vlissingen. De registers zijn te raadplegen in het Zeeuws Archief, Archief Rekenkamer
B, Acquitten bij de rekeningen ordinaris van de Rentmeester Bewesten Schelde.
19 Zie voor de Antwerpse luxenijverheid in de zeventiende eeuw: H. van der Wee en J.
Materné, 'De Antwerpse wereldmarkt in de 16de en 17de eeuw' en A.K.L. Thijs, 'De
Antwerpse luxenijverheid: winstbejag en kunstzin'. In: J. van der Stock (red.), Ant
werpen, verhaal van een metropool, 16de - 17de eeuw. Antwerpen 1993.
20 Bekeken werden de registers van de tol in Lillo en Middelburg over 1628, 1630, 1635,
1640, 1645, 1647, 1650, 1655, 1659, 1662, 1665, 1670, 1675, 1680. De 'afgangh'
(afvaart) uit Middelburg werd tevens bestudeerd voor de jaren 1643, 1646, 1652, 1654,
1659, 1666, 1689, 1690, 1695 en 1698. Van de vele duizenden brieven in de archie
ven van de Antwerpse Insolvente Boedelskamer (SAA) kon tot nog toe slechts een
gedeelte onderzocht worden. Zie bijlage 1 voor een voorlopige lijst van corresponden
ten. De nog steeds voortgaande werkzaamheden van het Stadsarchief Antwerpen met
betrekking tot het vervaardigen van toegangen op de brieven in de archieven in de
Insolvente Boedelskamer zullen in de toekomst ongetwijfeld nog meer Zeeuwse corres
pondenten opleveren.
21 De firma's Musson en Forchondt zijn belangrijke kunsthandels met een internationale
clientèle. Zie voor de firma Musson: J. Denucé, Na Peter Pauwel Rubens. Documenten
uit den kunsthandel te Antwerpen in de XVIIe eeuw van Matthijs Musson. Bronnen voor
de geschiedenis van de Vlaamsche Kunst dl. V, Antwerpen/Den Haag 1949 en E.
Duverger, Nieuwe gegevens betreffende de kunsthandel van Matthijs Musson en Maria
Fourmenois te Antwerpen tussen 1633 en 1681. Gent 1969, reprint Gentse Bijdragen tot
de Kunstgeschiedenis en de Oudheidkunde 21 (1968). Voor de firma Forchondt: J.
Denucé, Kunstuitvoer in de 17e eeuw te Antwerpen, de firma Forchont. Bronnen voor de
geschiedenis van de Vlaamsche Kunst dl. I, Antwerpen/Amsterdam 1931.
22 Jacques Oysel, Jacomo Guiot en Pieter Macaré sr. en jr. zijn de voornaamste handels
correspondenten van de firma De Bruyne. Aan de firma Van Immerseel zijn 239 brie
ven van Middelburgse correspondenten bewaard. Deze dateren uit de laatste jaren van
de zestiende eeuw en de eerste twee decennia van de zeventiende eeuw. Hun belang
rijkste correspondenten zijn Hubert Brentens, Peter Haaeck, Gillis de Hennin en Jehan
van Loemel. Van en aan de firma Musson zijn vooral brieven uit de tweede helft van de
zeventiende eeuw bewaard, de meeste zijn geschreven door Theodoor Hoste, Jan
Guilliam de Licht en Zacharias van Lier. De Middelburgse lakenhandelaar Pieter
Buteux onderhield intensieve contacten met Jacques de Lannoy. Voor een overzicht van
de tot nu toe bekende Zeeuwse correspondenten zie bijlage 1.
23 SAA, IB 673.
24 Fabri, De 17de-eeuwse Antwerpse kunstkast.
25 De termen scribanen en cantoorkens worden in de zeventiende eeuw gebruikt voor rijk
bewerkte kunstkabinetten van verschillende formaten.
26 SAA, IB 303 en 292.
27 SAA, IB 302. Brief van Th. van Kessel aan M. Musson 20 oktober 1662.
28 SAA, IB 294 fol. 47v, 48.
29 Bijvoorbeeld in maart 1646 een partij ter waarde van 18 vlaams en in oktober 1652
een partij ter waarde van 27 vlaams. ZA, Rekenkamer B, inv.nrs. 6131 en 6271, tol-
registers van Middelburg.
