BETWIST GEZAG
71
gezag van de lokale autoriteit: de gouverneur bepaalde niet alleen hoe buitenland
se schepen zich in de haven van Rio de Janeiro moesten gedragen, maar ook dat
alle handel zich daar moest concentreren.
De herwonnen autoriteit over de haven van Rio de Janeiro bleef niet alleen
beperkt tot buitenlandse schepen. Gedurende de jaren twintig en dertig van de
achttiende eeuw werden relatief veel Braziliaanse smokkelaars opgepakt. De gou
verneur wist zijn autoriteit over de gemeenteraad te vestigen en de administratie
van kuststeden nabij llha Grande kwam onder directe controle van Rio de
Janeiro.41 Na de jaren dertig was het centrale gezag van Rio de Janeiro definitief
gevestigd.42
Terwijl de confiscatie in Brazilië te wijten was aan het negeren van de lokale
autoriteit, zou de restitutie in Portugal afhangen van de internationale politieke
verhoudingen. Nederlandse diplomaten in Lissabon ondersteunden de MCC in
haar pogingen om de confiscatie ongedaan te maken, dan wel om een financiële
vergoeding te krijgen van de Portugese overheid. De Nederlanders stond een reeks
van slepende juridische en diplomatieke procedures te wachten. De Nederlandse
diplomaten hadden het lichtend voorbeeld van hun Franse collega's te vrezen. De
resident in Lissabon, Louis Houwens, meldde de Staten-Generaal onmiddellijk
dat hij een zeer lange procedure verwachtte, aangezien zeven Franse schepen die
door de Braziliaanse autoriteiten waren geconfisqueerd, een dergelijk lot ten deel
was gevallen.43 De Franse diplomaten kregen een schadevergoeding voor hun sche
pen, maar de procedures konden soms enige tientallen jaren in beslag nemen.44 De
Nederlanders hadden echter grotere problemen.
De situatie op de Afrikaanse Minakust had de relaties tussen de Republiek en
Portugal tamelijk verslechterd. De Portugese koning nam represaillemaatregelen
naar aanleiding van het optreden van de WIC tegen Portugese en Braziliaanse
schepen. Hij besloot dat aan geen enkel Nederlands schip medewerking zou wor
den verleend. Naar aanleiding van de eerste berichten van de onderkoning in
Brazilië over de problemen met de Don Carlos in Rio de Janeiro, nam de Overzeese
Raad Conselho Ultramarinohet principebesluit dat een eventuele confiscatie zou
worden goedgekeurd, zelfs indien het geen WIC-schip betrof.45 Berichten van de
Don Carlos uit Brazilië werden vergezeld van notities over Nederlandse confisca
ties in West-Afrika. Zelfs voor de Britse ambassadeur was het duidelijk dat de twee
kwesties met elkaar verbonden waren.46
De gespannen relatie tussen Nederlanders en Portugezen op de Minakust ver
oorzaakte een moeizame diplomatieke afwikkeling van de confiscatie in Portugal.
Deze stroeve verhoudingen werden direct merkbaar bij de eerste taak van de
Nederlandse resident, namelijk het zorgen voor opvang van de kapitein en de
bemanning van de Don Carlos. Zowel de bemanning als de kapitein werden bij
aankomst afgevoerd naar de Limoeiro, een beruchte gevangenis in het centrum van
Lissabon. Monteiro had al gewaarschuwd dat de honderdkoppige bemanning
moeilijk te onderhouden zou zijn. Ironisch genoeg was het juist de bemanning,
door de Nederlandse diplomaten in denigrerende termen beschreven, die door de
Portugezen werd gerekruteerd. Al in Rio de Janeiro besloot Monteiro de honderd
zeelieden kleren en voedsel te geven, aangezien zij part noch deel hadden aan de
eigenwijze beslissingen van hun kapitein.47 Terwijl Gleisen in de Limoeiro moest
blijven, werd de bemanning spoedig op vrije voeten gesteld.48 De zeelieden von-
