UIT VADERLANDSLIEFDE
37
voor de oprichting van een heus standbeeld voor de 'aartsschavuit' Jansen in het
centrum van Middelburg."" En al hebben beide 'uitvinders' inmiddels een maan-
krater naar zich vernoemd gekregen'0", de prioriteitsstrijd gaat door tot op de dag
van vandaag. In het in 2004 verschenen boek Stargazer: the life and times of the tele
scope van de Australiër Watson wordt de brillenmaker Hans Lipperhey als de uit
vinder van de verrekijker aangemerkt, terwijl de Amerikaan Barlow Pepin zich dat
zelfde jaar manifesteerde als onvoorwaardelijk pleitbezorger voor Jansens prio
riteit. Hij heeft het zelfs over 'the stubborn survival of the Lipperhey myth'."17 Over
Jansen als uitvinder van de samengestelde microscoop heeft ondertussen niemand
het meer. Uit het internationale historische onderzoek is inmiddels vast komen te
staan dat de samengestelde microscoop voor het eerst in 1625 als bruikbaar instru
ment is gesignaleerd.u,s Sacharias Jansen speelde toen geen enkele rol meer en voor
Lipperhey is de microscoop nimmer geclaimd.
Toch nog een standbeeld(je) voor Jansen
In 1917 heeft Sacharias Jansen warempel toch nog een echt monument(je) gekre
gen, zij het niet in Middelburg maar nota bene in Amsterdam. Want in 1909 had
de Amsterdamse stadsarchivaris J.C. Breen bij toeval ontdekt dat deze in Den
Haag geboren 'Middelburgse' brillenmaker ook korte tijd Amsterdammer was
geweest. Sacharias Jansen bleek in 1626 van Zeeland naar Amsterdam te zijn ver
huisd, waar hij in een deel van het 'Huis onder 't Zeil' op de Dam een brilslijpe-
rij had gevestigd. Hoewel hij daar al in 1628 failliet was gegaan, kon Amsterdam
nu toch ook een beetje meedelen in de eer, de 'ware' uitvinder binnen haar stads
muren te hebben gehad.100 Toen de Amsterdamse optiekhandel Schmidt in 1917
de handel in brillen en andere optische instrumenten overbracht naar een nieuw
pand op de hoek van het Rokin en de Wijde Kapelsteeg, niet ver van de Dam,
werd in de zijgevel van dit nieuwe gebouw (Rokin 72), ter hoogte van de eerste
verdieping, een beeldje geplaatst van 'den uitvinder der verrekijkers', met het dui
delijke opschrift 'Zacharias Jansen' (zie afbeelding 15).
Afb. 15. Het beeldje van de vermeende
uitvinder van de verrekijker Zacharias
Jansen in de zijgevel van Optiekhandel
'De Gouden Bril', gebouwd in 1917
aan het Rokin te Amsterdam. Foto P.
Louwman.