40 UIT VADERLANDSLIEFDE verste verte niet op de fraai gedecoreerde telescopen en verfijnd afgewerkte verre kijkers' die ik in deze omvangrijke particuliere collectie had gezien. Snijders 'kij kertje' leek mij typisch het product van een handige knutselaar die brood had gezien in de aan het begin van de negentiende eeuw opkomende vraag naar histo rische artefacten. Kennelijk, zo redeneerde ik, had Zacharias Snijder graag een pro duct van zijn zeventiende-eeuwse naamgenoot willen bezitten, en met deze 'ver valsing' was aan die vraag voldaan. Het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap te Amsterdam was in het midden van de negentiende eeuw op vergelijkbare wijze bij de neus genomen, en wel met een oud astrolabium waarin met duidelijk negentiende-eeuwse letters 'Zacharias Jansen Midelburg Anno 1636' was gegraveerd, om de suggestie te wekken dat dit instrument ooit in bezit van deze inmiddels alom befaamde uitvinder' was geweest (afbeelding 16). Het op het instrument weergegeven jaartal '1636' was nota bene een tijdstip waarop Jansen al jaren dood was. Maar dat kon de vuurto renwachter van Schouwen die het astrolabium aan de Amsterdammers had ver kocht, toen niet weten. Pas in 1906 werd in brede kring bekend dat Jansen tussen 1626 en 1632 moet zijn overleden."6 In de loop van de jaren ben ik genuanceerder over de 'buizen van Snijder' gaan denken. Zoals ik er nu tegen aan kijk, zijn de buizen beslist niet vervaardigd om Zacharias Snijder financieel of anderszins op te lichten. Ik vermoed inmiddels dat deze voorwerpen wel degelijk een behoorlijke ouderdom bezitten. Naar mijn inschatting dateren ze uit de tweede helft van de zeventiende eeuw. De redenen voor mijn herziene opvatting zal ik hieronder uiteenzetten. Om te beginnen staat vast dat de uiterlijke vorm van de telescoop in de zeven tiende eeuw een grote variëteit heeft gekend. In zijn artikel 'The tube of long Afb. 16. Zestiende-eeuws ascrolabium (vermoedelijk van Duitse origine) met blijkens de stijl van de letters in de negentiende eeuw vervalst opschrift 'ZACHARIAS JANSEN MIDEL BURG Anno 1636'. Rijksmuseum Amsterdam, KOG, inv.nr. 1691.

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 2007 | | pagina 42