PIERRE BOREL
77
met een doorsnede van twaalf voet. Drieëneenhalve voet zal een bolle lens met
acht voet doorsnede geven, met altijd eenzelfde holle lens ertegenaan.
Merk ondertussen op dat de sterrenkijker met twee bolle lenzen de andere over
treft. Sterrenkijkers met een vlak bolle lens overtreffen de bolle in langere buizen.
[91 Volgens Scheiners Roos van Ursinns worden telescopen met twee lenzen
gemaakt, waarvan de ene lens aan één of aan beide kanten bol is en de andere aan
beide kanten hol of alleen vlak hol.
Hier moet bovendien het volgende opgemerkt worden. Als je met een gewone tele
scoop op een zeer grote afstand een brief wilt lezen die je op geen enkele manier
daarmee kan lezen, dan moetje de brandpuntsafstand veranderen en de buis zover
je kan naar voren brengen totdat je de echte brandpuntsafstand bij deze lengte
gevonden hebt. Zo heb ik heel goed gelezen in een boek dat iemand anders in een
ander huis vasthield, ook al zou ik, als de kijker op zijn gewone brandpuntsafstand
was gebleven, niets waargenomen hebben, omdat ik niet voldoende afstand had
tot het voorwerp.
Zonnekijkers worden gebouwd om alleen naar de zon te kijken. Het verschil met
de gewone telescoop is slechts dat zij bestaan uit gekleurd glas, want de zon is
anders niet goed te bekijken. Het glas moet blauw, groen, geel enzovoort zijn en
dicht en dik. Of bevestig een helder gekleurd stuk glas op een gewone telescoop
en je hebt een hele goede zonnekijker. Wij gebruiken deze uitvinding om te voor
komen dat de zon met zijn stralen onze ogen schade toebrengt, als wij ernaar kij
ken. Dit kan ook gebeuren met alleen maar zo'n gewone telescoop zonder
gekleurd glas als je even je oog erbij houdt.
Sluit alle toegangen voor het licht in een slaapkamer af, maar laat één opening
open. Plaats je telescoop daar en zorg dat [10] de stralen van de zon door de tele
scoop gaan en duidelijk een afbeelding van de zon met de zonnevlekken, of
Bourbon-sterren, op een vel papier dat je ertegenover gelegd hebt, afbeelden. De
holle lens moet naar het papier gericht zijn, de bolle naar de zon. Zo zul je de zon
nevlekken en de daaruit ontstane vlammen zien; veel zijn gelijk aan de aarde,
andere zijn verschillend qua vorm en grootte. Daarvan zul je de baan en de samen
hang waarnemen. Hierover hebben Tarde, Scheiner, Hevelius en anderen uitge
breid geschreven.
Verder kunnen er door het gekleurd glas eclipsen en zonnevlekken waargenomen
worden met een door naaldjes geperforeerd stuk papier erbij of, zonder papier, op
een handpalm, als er een hand bij de zonnekijker wordt gehouden.
De oorlogskijker, waarvan Hevelius de uitvinder is, bestaat uit twee vlakke spiegels
en een gecombineerd glazen lenzenstelsel, hol en bol. Geïnteresseerden kunnen
vorm en uitgebreide beschrijving hiervan bij hem nalezen.
En dan de microscoop of vliegen- of vlooienkijker, waarmee een vlo een kameel en
een vlieg een olifant wordt. De microscoop bestaat uit twee lenzen in een buisje.
De lens bij het oog is bol en bestaat uit een klein afgesneden stuk van een bollet
je, waarvan de diameter twee duim moet zijn. De andere lens is vlak; zij kan ook
gemaakt worden uit twee bolle - dat is beter. Neem een stuk van een dikke spiegel
van Venetiaans glas, maar wel heel glad, en bewerk het met ijzeren gereedschap tot
