PIERRE BOREL
81
Hollanders beweerden dat zij de uitvinding deden, zoals blijkt uit Sirtori, De
Telescoophoofdstuk 1, paragraaf 1Toch is de uitvinding bij geen van hen gedaan,
maar in Zeeland (in de Nederlanden), zoals op de geëigende plaats bewezen zal
worden.22
Er zijn mensen die menen dat deze zaak al bij de Ouden bekend was, maar dan
onder de goed bewaarde geheimen. Maar, als deze zaak aan iemand bekend zou
zijn, dan zeker aan Democritus (de grote filosoof, wiens filosofie, die mijn arbeid
meer dan waard is, ik op schrift stel21). Hij heeft als eerste gezegd dat de Melkweg
een verzameling sterren is en andere, vreemde dingen. Het was lastig, sterker nog,
[19] onmogelijk, die dingen te onderzoeken met ons gezichtsvermogen, maar de
uitvinding van de telescoop lag begraven in vergetelheid tot aan onze tijd.
Sommigen beweren dat de Engelsman Bacon ermee bekend was, anderen Baptista
della Porta. Delia Porta schijnt hierover het een en ander, maar wel onbegrijpelijk,
gezegd te hebben. Ook zijn er mensen die het gunnen aan een man uit Sedan,
Crepius genaamd, een uitmuntend vakman. Maar omdat er door niemand gepu
bliceerd is, kunnen we hieraan met recht twijfelen. Er was een Italiaan, een broe
der Paulus, een zeer scherpzinnig man, die de vervaardiging van kijkers kende,
maar hij had dit van horen zeggen. Alles kwam oorspronkelijk uit Zeeland, zoals
zonneklaar aangetoond zal worden.
Een sterkere reputatie hadden Drebbel, Galilei en Metius. Aan hen allen wordt
door velen deze uitvinding toegeschreven. Zij schamen zich niet haar voor zichzelf
te claimen, hoewel het toch door alle, ook openbare, bewijsstukken heel duidelijk
is dat zij een vakman uit Middelburg ontmoet hebben, of dat zij deze uitvinding
op een andere manier aan hem ontleend hebben. Het grootste deel van de serieu
zere schrijvers ontneemt de Fransen, Italianen enzovoort deze uitvinding en gunt
haar de Hollanders. Maar nog altijd kennen zij de situatie niet goed. Ze komen
dan weliswaar dichter bij de waarheid, omdat ze ruiken dat de zaak daar in de
buurt uitgevonden is, maar ze wilden haar liever toekennen aan wereldberoemde
geleerden dan aan een eenvoudige vakman. [20]
Zo beweerde Descartes in zijn Breking van het licht dat de uitvinder een Hollander
was; hij lijkt op Metius te doelen.
Het ontbrak niet aan mensen die durfden te beweren dat de zaak uit Spanje
afkomstig is. Maar omdat deze beweringen niet minder onbegrijpelijk zijn dan die
over de man uit Sedan, en omdat ze door heel weinig mensen serieus genomen
worden, zullen we ze niet nader onderzoeken.
Hoofdstuk 9. Galilei heeft de telescoop niet uitgevonden maar
mensen in Zeeland
Binnen deze groep uitvinders van de kijker staat als eerste Galilei op, die de uit
vinding aan zichzelf toekent. Hij werd tot nu toe door veel volken als de echte uit
vinder geprezen. Ook schept hij over zichzelf op in zijn eigen lofdichten, zoals dui
delijk is uit zijn aangeboden aan de staat der Nederlanden verzoekschrift. Daarom
werden kijkers massaal Galileïsch genoemd. Toch, als er enige roem aan hem ver
schuldigd is voor de uitbreiding en volmaking van de uitvinding, dan vind ik niet
dat die roem hem afgenomen mag worden. Dit boosaardige verlangen is altijd ver
