PIERRE BOREL
89
Johannesde zoon van Sacharias Jansen (de eerste uitvinder van de telescoopuit
Middelburg, schrijft onder het overzicht met de standen van de maan, die hij vaak met
zijn eigen telescoop gezien heeft, het volgende
Ik heb op verschillende tijden met mijn maankijker de maan bekeken toen ze vol was. En ik
heb altijd in het onderste deel van de maanschijf een klein bolletje gezien: een bol gericht op
de bodem of het onderste deel van de maan. Deze bol ligt niet in het midden van de schijf
maar een beetje aan de rechterkant van de maan, zoals duidelijk is uit de door mij bijgevoeg
de tekening. De bol zeifis aan de ene kant vol bonte, aan de andere kant vol heldere vlekken.
Ook is de bol vermengd met licht, zoals het maanlichaam of de hele maanschijf. Maar in het
midden van die bol of dat bolletje is een klein, onooglijk puntje of centrum te zien dat boven
matig en uiterst helder is. Uit deze punt op de bol komen zes heldere lijnen (als het ware zaai-
of ploegvoren) voort, zoals er te zien zijn op de schil van een groene pompoen. Deze lijnen
gaan vanuit het laagste deel van dat bolletje naar beneden en naar boven (als het ware stralen
vanuit een zwak lichtpunt) tussen de opvallende vlekken. Je kunt ze maar met moeite zien en
ontdekken, tenzij de hemel heel helder en zonder wolken is. Ik ga hier nu niet de vlekken op
de hele maanschijf bespreken en aanduiden, omdat ik daarvoor niet de vereiste tijd kon vrij
maken en omdat die vlekken niet altijd dezelfde vorm hebben, want ik was alleen bezig met
de afstelling van de telescopen. [39]36 Deze telescopen lieten mensen die er doorheen keken,
helder en duidelijk de beelden zien van hemellichamen door die te vergroten. Verschillende
astronomen die een door mij gebouwde telescoop bezitten en die hem correct gebruiken, zeg
gen dat ze nooit eerder deze lijnen of, zoals ik gezegd heb, voren op de maanschijf zo nauw
keurig gezien hebben.
De maan is in mijn telescopen niet plat, zoals ze vroeger aan haar hemel verscheen, maar ze
lijkt vanuit de hemel naar beneden te komen en zich als een bol voor mijn telescoop te posi
tioneren, zodat de ronding en kromming ervan zo duidelijk mogelijk te zien zijn. [40]
