JAARVERSLAGEN 2013
115
zacht en buigzaam als ze in het water komen. Ze worden nog altijd voor cosme
tische doeleinden gebruikt, speciaal om de huid de reinigen. Ze werden vroeger
ook wel gebruikt voor binnenzolen in schoenen en onder paardenzadels. Door de
poreuze structuur ontstond er een betere luchtcirculatie en werd zweetvorming
tegengegaan. Ook werden ze gebruikt op schepen om leidingen te reinigen of om
als filter te dienen. In de jaren '80 en '90 van de negentiende eeuw verschenen er in
diverse kranten artikelen over luffa's, waarmee de aandacht op deze vruchten geves
tigd werd. Zoals het er nu naar uitziet zijn de drie van het Zeeuws Genootschap de
oudste in Nederlandse collecties. Conservator naturalia drs. G.R. Heerebout heeft
tenminste geen oudere gevonden. Waarschijnlijk werden niet eerder luffa's van het
strand geregistreerd opgeraapt en meegenomen. Dat laatste zal ook begonnen zijn
toen ze meer bekend werden en bovendien stoom- en motorschepen het van de
zeilvaart overnamen en ze als natuurlijke filters werden gebruikt. In het tijdschrift
Het Zeepaard van de Nederlandse strandwerkgemeenschap komen naoorlogse mel
dingen voor waarbij ze nog vol olie zaten.
Onlangs is ook een brief met een uniek drukwerkje van het Bataviaas Genootschap
bestemd voor het Zeeuws Genootschap gevonden in de Prize Papers in The Natio
nal Archives in Londen. Dit zijn door de Engelsen in de zeventiende en achttiende
eeuw gekaapte brieven en andere documenten van Nederlandse schepen. Het Bata
viaas Genootschap had nauwe banden met het Zeeuws Genootschap en menig
een was van beide lid. Batavia financierde ook Zeeuwse prijsvragen. Over en weer
schonken zij elkaar voorwerpen en eind 1784 werd zelfs de eerste levende orang
oetan naar Europa gezonden. Adriaan Moens stuurde het speciaal gevangen dier
als blijk van achting voor het hem toegenegen Zeeuws Genootschap naar Zeeland.
Moens, die tal van volkenkundige voorwerpen aan het Zeeuws Genootschap heeft
geschonken, was op dat moment voorzitter van het Bataviaas Genootschap. Met de
Zweedse bioloog Klas Frederik Hornsted wordt de aap naar Nederland verscheept,
maar daar komt hij niet levend aan. Het verhaal is gepubliceerd in het vijfde deel
van de reeks Sailing Letters Journaal (2013).
Al met al aanleiding om de collectie volkenkundige voorwerpen eens nader onder
de loep te nemen. Er zitten meer objecten in die eerder bij de naturalia gezocht zul
len worden, zoals hoorns van neushoorns en schedels van neushoornvogels, diverse
vruchten en zaden, eetbare vogelnestjes en lava en as van verschillende vulkaanuit
barstingen. Hoewel de oud- en zeldzaamheden als exotica ooit bij elkaar hebben
gezeten, zijn delen ervan later om praktische redenen verdeeld over verschillende
afdelingen. Virtueel kan de hele verzameling in context worden getoond.
Op de tentoonstelling 'Bescherm mij, kleding en accessoires voor lichaam en ziel'
in het Zeeuws Museum (juni 2013-maart 2014) waren ook enige volkenkundi
ge voorwerpen te zien, waaronder een ketting van de Zwartvoetindianen en de
hoed van Meinard Sprenger, hoofddeksels uit Indonesië, een danskostuum van de
Dajaks, mantels van de Maori uit Nieuw-Zeeland, een schort van de Papoea's uit
Nieuw-Guinea, een poncho uit Tahiti en een indianenhoofdtooi uit Demerary.
Er waren geen aanwinsten in het verslagjaar.
Natuurhistorische Voorwerpen, onderafdeling Mollusken
De conservator F.A.D. van Nielande bericht als volgt:
Op 13 juli 2013 vond de bottenvistocht plaats. Aan schelpensoorten leverde de
