De in 1817 gevonden zerk, beenderen en grafruimte: het graf van
Willem II of van Floris de Voogd?
ROOMS-KONING WILLEM II
27
DNA-onderzoek is gebleken dat er geen sprake was van een verwantschapsrelatie
via de manlijke lijn tussen het Middelburgse skelet en het in Egmond aangetroffen
gebeente van mogelijk graaf Floris I (t 1061). Het grote belang van de resultaten
van het onderzoek door Maat en de zijnen bestaat er veeleer uit dat zij eventuele
identificatie van het skelet als dat van hetzij Floris de Voogd hetzij Willem II, op
geen enkele wijze in de weg staan, voor het geval andersoortige gegevens daar op de
een of andere manier aanleiding toe zouden geven. Of andere bronnen van infor
matie inderdaad meer duidelijkheid bieden ten aanzien van de identiteit van het
skelet, moge hierna blijken, waarbij de aandacht in de eerste plaats uitgaat naar de
dekplaat, de zerk van het in 1817 gevonden grafmonument.
Zoals gezegd is er van het beeldhouwwerk het nodige verloren gegaan sedert de
vondst van het graf. De in 1817 gemaakte aquarellen lijken echter een betrouwbare
weergave te bieden van de situatie waarin de dekplaat met het beeldhouwwerk toen
verkeerde (afb. 1 en 5).82 De ridderfiguur op de zerk draagt een schild met daarop
een klimmende leeuw: zo goed als zeker het wapen van een lid van het Hollandse
gravenhuis. Een klimmende leeuw zonder verdere toevoegingen vindt men welis
waar ook in het wapen van de heren van Voorne, burggraven van Zeeland - zij het
in andere kleuren, maar die doen hier niet ter zake, aangezien van de polychromie
op het schild niets meer over is - maar er bestaat geen enkele aanwijzing dat leden
van die familie ooit in de Middelburgse abdijkerk zijn begraven.
Als drager van het schild komt Floris de Voogd eerder in aanmerking dan Wil
lem II. Tegen Willem II pleit, zo stelden zowel Van Wijn in 1817 als Elisabeth
Dhanens in 1985, dat in het geheel niets in het beeldhouwwerk verwijst naar Wil-
lems koningschap en koninklijke status.83 Met name zou men bij Willem II een
wapenschild verwachten zoals later, aldus Dhanens, afgebeeld door onder anderen
de Heraut Beyeren (1409), met aan de ene kant de koninklijke adelaar en aan de
andere kant de Hollandse leeuw.84 Dat Willem tijdens zijn koningschap een wapen
voerde met daarop in ieder geval de rijksadelaar, al dan niet in combinatie met de
Hollandse leeuw, is zeker. Jan van Beke schreef in zijn Chronographia (circa 1346)
dat de West-Friezen in 1256, nadat zij de rooms-koning hadden gedood, deze ach
teraf herkenden aan zijn wapen, namelijk een zwarte adelaar op een gouden veld,
oftewel het Duitse koningswapen.85 Bekend is dat Willem als rooms-koning bij het
bezegelen van oorkonden als contrazegel een wapenzegel hanteerde met daarop de
Duitse adelaar, en ook op onder gezag van de rooms-koning als graaf van Holland
geslagen munten vindt men de rijksadelaar. Bekend zijn zowel een munt met de
adelaar alleen, als een munt met daarop een driehoekig wapenschild met links de
Duitse adelaar en rechts de Hollandse leeuw.86
Dit alles overziend ga ik er met Van Wijn en Dhanens vanuit - en hetzelfde deed
ook Cordfunke dat de ridder op de zerk niet rooms-koning Willem II, maar diens
broer verbeeldt, zodat de zerk deel zal hebben uitgemaakt van het graf van Floris
de Voogd.87
