WAARDE VAN HET VERLEDEN
87
rol gespeeld tussen de generatie taalkundigen voor en na hem, en hij heeft pragma
tische keuzes gemaakt conform het algemeen geaccepteerde taalgebruik. Hiermee
was hij een belangrijke wegbereider, die tot ver in de negentiende eeuw zijn sporen
heeft nagelaten.
Als historicus is hij daarentegen controversieel geweest in zijn politieke opvat
tingen. Zijn opvattingen over de vaderlandse geschiedenis hebben dan ook geen
navolging gekregen. De methodes die hij heeft geïntroduceerd, echter des te meer:
Kluit heeft in Nederland een wetenschappelijk verantwoorde, op diplomatieke en
paleografische kennis berustende methode van bronnenonderzoek geïntroduceerd.
De kritiek op misbruik van begrippen als soevereiniteit, vrijheid en representatie is
een terugkerend thema in zijn werk.60
Kluits publicaties over de legitimiteit van het staatsbestel in de Republiek vormden
een voedingsbodem voor de discussie over de inrichting van het Koninkrijk der
Nederlanden en de vorming van een besef van nationale eenheid. In dit verband
doet zich een opvallend contrast voor tussen het debat in Kluits tijd en de onze.
Vandaag de dag geen verdediging meer van de standaardtaal en de functie daarvan
voor de natievorming. Noch is er enige belangstelling voor de mogelijke sociaal-
economische betekenis van een eenheidstaal. Persoonlijke ontplooiing en regionale
diversiteit voeren de boventoon. Zonder dat in Kluits tijd de zelfstandige positie
van de gewesten fundamenteel ter discussie stond, werd wel de nadruk gelegd op
het belang van centraal bestuur en nationaal gevoel. In onze tijd is decentralisatie
een toverwoord, terwijl op basis van allerlei vage noties en symbolen provincialisme
en lokaal chauvinisme welig tieren. Ook in het gebruik van ongedefinieerde termen
en metaforen als 'identiteit' en 'dna' (en wat al niet) kunnen we van Kluits scherpe
taalkundige en juridische analyses veel leren.
