Een soldaat van Sas naar Sluis
Ramuz
Lou Vleugelhof
Een analyse van 'L'Histoire du Soldat' van Ramuz
in de vertaling van Nijhoff
Charles Ferdinand Ramuz wordt in 1874 te Lausanne geboren. Hij
studeert in Lausanne en Parijs en verblijft afwisselend in Zwitserland
en Parijs. "Te Parijs heb ik geleerd om een Zwitser te zijn. Parijs heeft
een Zwitser van me gemaakt," zegt hij in zijn dagboek. Door zijn ver
blijf in Parijs heeft hij zich zowel vaderlandsloos gevoeld en tegelijk
ook een man van het eigen land. Merkwaardig zien we enige paral
lellie bij Martinus Nijhoff, die door zijn voortdurend verblijf in het
buitenland afstand nam van het eigen land. "Toeschouwer ben ik
van een hoge toren." Ook bij Nijhoff "een aanhoudend verlangen
naar thuiskomst." In De Geschiedenis van de Soldaat is de soldaat al
leen maar onderweg naar zijn huis, naar zijn oorsprong. Men zou die
soldatengeschiedenis kunnen typeren als de zoektocht van de mens
naar zijn huis, de plek waar hij thuis hoort en gelukkig is of minstens
hoopt te worden.
Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 keert Ramuz
terug naar zijn geboorteland waar hij tot 1925 zal blijven. Als hij in
1915 zijn L'Histoire du Soldat schrijft, heeft hij al een vijftal romans,
een verzameling novellen en enkele proza-gedichten op zijn naam
staan. Hij kan moeizaam leven van de literatuur - voor de Fransen is
hij een Zwitser, voor de Zwitsers een Parijzenaar - Hij begint kunst
en literatuurkritieken te schrijven, zodat het hem met veel discipline
en moeite lukt om van de pen te leven. Als in 1924 eindelijk zijn
L'Histoire du Soldat in Parijs in première gaat, ontbreekt hem het geld
om naar Parijs te gaan. Het stuk werd uitgefloten, waarschijnlijk om
de muziek van Strawinsky, van wie in 1914 ook al de première van
Le Sacre du Printemps voor een schandaal had gezorgd. Deze afgang
bleef hem in elk geval bespaard. Hoewel Parijs in die jaren de broed
plaats is van het geavanceerde theater, muziek, literatuur en toneel
loopt het conventionele Parijse theaterpubliek niet warm voor niet-
vertrouwde muzikale en dramaturgische experimenten.
In 1915 komt Ramuz in contact met Igor Strawinsky. Ze wonen bei
den in Lausanne tot het einde van de oorlog en hun samenwerking
levert drie muziekdrama's op: Les Noces, Renard en het belangrijkste
L'Histoire du Soldat. Wat Ramuz vooral aantrok in de muziek van
12