VO
Atomisering zorgde voor vereenzaming. Verveling zorgde voor
bureaucratisering. Het menselijk individu kwam terecht in een
labyrint, waar een meritocratische minotaurus hem ad infini
tum opjoeg. Nergens brandde nog een licht, dat zou kunnen
wijzen op een uitgang.
3. Het individu grijpt de macht
Dankzij de technologische vooruitgang, die evenzeer een pro
duct is van ambitie en vernuft als van trial and error, kon de
mensheid zich naar het einde van de twintigste eeuw toe be
ginnen te vergenoegen in een ongrijpbaar universum van beel
den, woorden en geluiden. Een waar bombardement aan prik
kels overspoelt ons, hedendaagse mensen, zoals de kust van
Thailand werd overspoeld door een tsunami in 2004.
De sociale verbeelding van de zogenaamde millennial-generatie
is dus grotendeels geënt op een spervuur aan prikkels. Histori
sche prikkels, wetenschappelijke prikkels, emotionele prikkels,
enzovoort: via allerlei media worden ze zonder context en vaak
sterk verwrongen op de hedendaagse mens afgevuurd. Allemaal
zorgen ze naast een massaal komen bovendrijven van stoornis
sen op het autismespectrum voor een dusdanige cocktail dat
het de aanschouwer onmogelijk wordt om doorheen de bomen
het bos te kunnen zien. Dat heeft gevolgen.
Als uit een fles zonder dop ontsnapten rondom Y2K meer en
meer bespiegelingen aan de geesten van gewone mensen. De
geëmancipeerde individuen van na de eeuwwisseling die de
twintigste eeuw afsloot en de eenentwintigste opende, waren
opgegroeid in de overtuiging dat hun persoonlijke ideeën
wereld van zeer groot belang is voor de mensheid. Ook dat
behoort tot de sociale verbeelding van de laatste generaties.
Reclamecampagnes zoals wij die nu kennen geven niet zelden
deze gerichtheid op de grootsheid van elk uniek menselijk
wezen te kennen. 'Word wat je wil', 'Zolang we dromen komt
alles goed', 'Geef de wereld het beste van jezelf'5: goed klinken
de slogans vervullen de mens met grootse idealen over zichzelf.
Hem wordt wijsgemaakt dat zijn mogelijkheden eindeloos zijn,
dat de sky the limit is.
De Golden Boy die elk menselijk individu in de waan laat ver
keren heel bijzonder te zijn, heet dopamine. Deze neurotrans
mitter, die door God in elke mens werd ingeplant, zorgt, indien
rijkelijk vrijgegeven in de hersenen, voor een geluksgevoel. Dat
geluksgevoel is verslavend. Dat betekent dat wie het eenmaal
heeft ervaren, het opnieuw en opnieuw en nog eens opnieuw
wil ervaren. Daarop enten reclamebureaus zich, alsook produc
tiehuizen, apothekers en drugdealers. Zij zijn de providers van
het kortstondig geluksgevoel dat, indien sequentieel toege
diend, een mens in de waan doet verkeren tevreden te zijn.
Door een niet-aflatend bombardement van potentiële dopamine-
inducerende prikkels op mensen af te vuren, ziet degene aan
het stuur van het kanon zich in de luxueuze positie geplaatst
'held' te worden genoemd. Hij laat zijn dopamineverslaafden
eten uit z'n hand en biedt ze water, dat hij hun verkoopt als
wijn.
Talentenjachten en headhunting verwerden na 2000 tot de
meest bedreven sporten op het Olympisch veld van de merito
cratische participatiesamenlevingen. Koken, zingen, dansen,
bedriegen: iederéén kan het. Het punk-adagium Do It Yourself
werd aan aan de meritocratische idealen gesmeed. Grootse
spreuken en diepzinnige wijsheden werden door de vulkaan
van het wereldwijde web de ruimte in gespuwd met een kracht
waarop de waterfluimen die aan Enceladus ontsnappen jaloers
zouden zijn.6
Tot dan nog niet ontdekt talent beschikte na de internetrevo-
lutie plotsklaps over een medium dat zijn of haar noodge
dwongen opgekropte deskundigheid op dit of dat vlak beschik
baar stelde voor algemeen gebruik. Influencers en mental coaches
werden geboren. Jan Modaal werd viroloog, Lil Kleine een ster.
Hele generaties verlustigen zich sindsdien aan de non-stop
dopaminekick die hun ongelimiteerd wordt aangeboden.
Dit proces van alsmaar voortschrijdende inspraak en het steeds
toenemend belang van het uniek menselijk wezen kan worden
omschreven als ultrademocratie. In zo'n vergevorderde en door
gedreven staat van democratie-op-steroïden zijn kompassen
zoek. Eenieder is zijn eigen kompas. De godenkinderen van van
daag kiezen zélf wie hunner ouders - zij het Boreas, Zephyros,
