moeten voortvloeien. Maar veeleer is het, zoals dat doorheen
de menselijke geschiedenis eigenlijk constant het geval was,
een laboratoriumexperiment-in-vivo, waarvan de uitkomst
even onzeker is als de toekomst.
Eigenlijk wordt het tijd om eens met een deftige term op de
proppen te komen, kwestie van de chaos die al die verschillen
de invloeden en opnieuw verpakte oude ideeën met zich mee
brengen, weg te werken. Een goed idee smacht naar een goede
verpakking!
Het is niet zo dat er geen pogingen worden ondernomen om
een moderne ideologie vorm te geven. Alleen stranden die tel
kens op de kliffen van de individualistische samenleving. Hon
derd jaar geleden was wat dat betreft alles veel makkelijker.
Mensen beschikten nog niet over een wereldwijd web, ze kon
den hun eigen ideologie nog niet samenstellen. Een ideologie
diende aangereikt. Door een goede demagoog, iemand met een
vlotte en overtuigende babbel, iemand die bovendien omringd
was met mensen die zijn public relations verzorgden. Een gra
fisch vormgever kon zich tegelijkertijd buigen over een een
voudig maar oerdegelijk symbool, zo eentje van het type dat
bleef plakken in het geheugen van de mensen, en waar ze in
dien het even kon voor wilden sterven. Vervolgens kwamen
daar nog wat uniforme kleding en een overdreven verering van
de leider bij, en hop: daar had je een hele ideologie voor een
hele massa!
Nu echter, in onze geatomiseerde samenlevingen waarin elkeen
op zijn persoonlijk eiland vertoeft, is het fabriceren en ver
kopen van zo'n alles-overkoepelende ideologie problematischer
dan voorheen. Het is moeilijker. Niet omdat de mens slimmer
is geworden, of kritischer, dat niet. Hij beschikt wel degelijk
over een pak meer informatie, dat wel. Maar echt wijs geraakt
hij er niet uit. Hij speelt leentjebuur bij dié stroming, plakt daar
vervolgens enkele inzichten uit dié oude ideologie aan, nagelt
er nadien nog enkele ideeën uit een of ander spiritueel getint
werk van een pseudo-boeddhist aan vast en treedt vervolgens
naar buiten met wat hij noemt 'zijn eigen persoonlijke poli
tieke inzichten'. Zoals het een kind van zijn tijd betaamt - op
groeien rond het jaar tweeduizendtwintig betekent groot wor
den in een online bestellingensamenleving - knutselt de mo
derne mens zijn eigen leven in elkaar.
Een goed uitgezet plan om alles op de juiste manier ineen te
steken, ontbreekt. Er heerst om het zo te zeggen een vorm van
dichterlijke vrijheid wat dat betreft. Wat goed uitkomt, want in
een zelfbouwpakketsamenleving is eenieder zijn eigen god. Die
laatste is overigens allang dood. Als ik me niet vergis al sinds de
tijd van Nietzsche. Maar het kan ook iets later geweest zijn. Dat
bepaal ik tenslotte zelf wel.
Nu goed, geen plan, maar wel ideeën dus. Heel veel ideeën.
Misschien wel te veel. Maar het is aan ieder uniek individu om
daarin te schiften. Die laatste kwaliteit is een vereiste, wil men
z'n mannetje kunnen staan in een liberale democratie met me
ritocratische neigingen. Gelukkig word je een beetje gegidst op
dat vlak. Gecoacht eigenlijk. Gidsen klinkt zo paternalistisch.
Coachen is een meer toepasselijke omschrijving.
Gecoacht worden houdt in dat mensen ondersteund worden.
En niet geleid, of geholpen, als waren ze onkundige sukkels.
Neen, ze worden gecoacht. Dat wil zeggen dat 's mensen krach
ten worden aangesproken. Ja, hun krachten. Die bezitten ze,
ook al denken ze van niet, of ook al zijn ze die volgens henzelf
allang kwijt. De coach schijnt met zijn infraroodlamp in de
donkere krochten waar de verloren gewaande krachten zich
schuilhouden, haalt ze één voor één naar boven, wijst de bezit
ter ervan op het feit dat ze klaarliggen en zegt na zijn sessie:
"Zo, dat is dan zestig euro."
Of hij stuurt de factuur op voor de betaling van internet en
televisie. Die mediakanalen hebben zichzelf immers ook een
coachende rol toebedeeld. Middels duidingsprogramma's en
welgemikte reclamespots masseren die de consument in de
richting die laatstgenoemde denkt te willen uitgaan. Daarmee
bedoelen de aanbieders van al die media en al dat internet de
richting die ze zelf uitstippelen, maar ze laten de consument
geloven dat die zijn eigen richting bepaalt. En geloof is alles.
De gebruiker - consument klinkt zo economisch en onper
soonlijk - wordt in het hoofd gestopt dat hij een vakantie
nodig heeft in een All-in hotel in Bali. Of hem wordt wijsge
maakt dat een abonnement nemen bij deze of gene Provider
