Oude haven van Zierikzee:
getij dehaven
SCWOUVE:N-DUIV£LAND OMSTREEKS 130O
Sinds 1992 vinden de schepen van de Stichting Museumhaven Zeeland een ligplaats aan de
steiger in de Oude Haven. Ook gastschepen meren graag aan in deze historische haven. Maar
door aanslibbing kwam er elk jaar bij laagwater minder water onder de kiel. Tweemaal per etmaal
vastliggen in de modder werd voor alle partijen steeds minder aantrekkelijk. Het heeft even
geduurd maar de Gemeente Schouwen-Duiveland heeft dit jaar de haven laten uitbaggeren. Met
het herstel van de kademuren heeft de gemeente haar verantwoordelijkheid opgenomen, want
de Museumhaven en de binnenstad van Zierikzee staan bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed
geregistreerd als beschermd stadsgezicht.
14 CONSENT NR. 36 VOORJAAR 2020
Care! Beulink
Maar laten we terug gaan in de tijd, toen het tij het landschap
overheerste. In het begin van onze jaartelling was dit gebied
een bebost veenmoeras achter een rij duinen. Toen de zee op
verschillende plaatsen door de duinen brak, overstroomde
het zoute water het veengebied.
Met elk tij schuurde de zee grote geulen en kreken in het veen
uit. Het landschap leek toen het meest op de schorren, zoals
die hier en daar voor de dijken te zien zijn.
Het was een grote uitdaging voor de bevolking om de
moerassen en veengronden te ontginnen. Om zich tegen
het water te beschermen werd in de twaalfde eeuw een ring
dijk om Schouwen gelegd. De meeste bos- en veengronden
waren ontgonnen tot landbouwgebieden en weilanden.
Een deel van de bevolking heeft in de Middeleeuwen in hun
inkomen voorzien door arbeid in de zoutwinning, ook wel
genoemd darink delven. Dit was het delven of opgraven van
veen, maar dan niet voor het stoken van de kachel, maar voor
de zoutwinning. In het veen zat veel zout; men droogde het
en verbrandde het daarna. De as die overbleef werd in grote
platte pannen met zeewater vermengd en gekookt, waarna
het zout in de pannen achterbleef.
Vanaf de twaalfde en dertiende eeuw waren er vier eilanden:
Schouwen, Duiveland, Dreischor en Bommenede. De Gouwe
scheidde Schouwen van Duiveland.
Gasthuiskerk met Bree-brugge (Brede Brug), ca. 1696.
Collectie: Gemeentearchief Schouwen-Duiveland
CONSENT NR. 36 VOORJAAR 2020 15
/V'7
^Nocciixnen.- "y
RENtSSE//
BOfflENB
(KINDEÏ
££DK/NGH£
N(J1RtV
wellan>
- ZVYT
'püVÊ N*>JWC'
Wf/KHft
AAvj
LOO X H AVE N
BotlAni SUL
&EOOSVEN ln
q \rJE~ENi
'CLAU^
SyMONSI
i S wearents waven j) I
sr. JACOBSKERC. f i
O ZtERIXEE. I I
V^aacjq ^Mrcin
SER.
D Rol>£H f
N&. oBORI>EMOAHrtE
NtERï
Ni EU.
(LANT,
7)UV£
k/C? R
VtAWi
DE
i/}J5Ê
DmCdLANT
tt£DK/NGH£,
ÖËSTAANPE PLAATS O VERDWENEN PLAATS A 5 EST A AND KASTEEL A VOORMAUC} KASTEEL VOOftnALlS KLOOSTER VOORIN ALfGE KAPEL-
Kaart Schouwen-Duiveland omstreeks 1300
De naam Zierikzee is ontstaan doordat een sterke heerser,
genaamd Zierik een nederzetting had gesticht aan de Ee,
een kreek naar de Gouwe. Die afwateringskreek zal toen al
als een haven zijn gebruikt waar onder meer het gewonnen
zout als handelswaar verscheept werd. We weten niets van
de constructie van deze getijdehaven. Waarschijnlijk eerst
eenvoudige steigers en loopplanken. De haven was belangrijk
voor de handel en de visserij en daardoor een stimulans voor
de groei van de nederzetting. Zierikzee kreeg al in 1217 van
Graaf Willem I stadsrechten
Zierikzee werd in de loop der jaren steeds invloedrijker als
havenstad. Tot ver in de zestiende eeuw kozen de Zierik-
zeese schepen zee via de Gouwe. Het Havenkanaal en de
Nieuwe haven dateren uit 1599 Het kogschip, een klein type
schip dat in de Middeleeuwen gebruikt werd, kon de Oude
Haven wel in bij de Noord- en Zuidhavenpoort. De schepen
werden steeds groter en konden de Oude Haven niet meer
binnenvaren.
Ook het verzanden van de haven en de Gouwe was een
probleem. Om dat tegen te gaan probeerde het stadsbestuur
de getijdehaven open te houden met een krabbelaar. Dat was
een scheepje met harken onderop, die het slib loswoelden. In
een spuikom werd bij vloed het water opgeslagen achter een
vloeddeur. Bij laagwater werd de vloeddeur geopend en de
Zierikzee in 1 745
De Stenen- of Brede Brug over de Oude Haven, ter hoogte van
de Gasthuiskerk. Afgebroken bij de demping in 1872.
Collectie: Gemeentearchief Schouwen-Duiveland
