Strokenteelt(1> Zeeuws-Vlaanderen
16
17
Over natuur-inclusieve landbouw informeerden we u eerder in dit blad.
Het is nu tijd om ervaringen uit de praktijk met u te delen en akkerbouwer Jean
Luc Govaert uit Groede bijt het spits af in een gesprek met redactielid Emmy de
Koeijer.
De oplettende wandelaar die over de He-
rendijk in Groede loopt ziet andere akkers
dan gebruikelijk. Aan één kant van de dijk
zijn er brede akkerranden® te zien en aan
de andere kant, de hoek met de Hogendijk,
zien we stroken naast elkaar met daarop
verschillende gewassen. Dit perceel is een
unicum voor Zeeuws-Vlaanderen. Jean-
Luc Govaert is de man die, samen met zijn
broer en vader, deze akkers bewerkt.
Het verhaal hierover begint in de jaren ne
gentig, eigenlijk nog eerder want Jean-Luc
is de vijfde generatie boer op deze grond
en op de boerderij. De vader van Jean-Luc
heeft in de jaren negentig voor de eerste
keer een akkerrand aangelegd: aan de rand
van een perceel aan de Baarzandse kreek.
Deze rand was niet makkelijk 'gewoon' te
bewerken en toevallig begon in die tijd
ook de subsidie op de aanleg van akkerran
den: de invulling voor de 'moeilijke' rand
was een feit. Deze akkerrand was eigenlijk
een eenvoudige, het was een grasmeng
sel. Jean-Luc herinnert zich nog dat hij als
klein jongetje op deze rand van alles zag
vliegen en kruipen, ook al was het eenvou
dig, het had dus wel effect. Zoals bij zoveel
dingen die leuk zijn, bleef het niet bij een
akkerrand. In de loop van de jaren kwamen
er steeds meer akkerranden met als kers
op de taart in 2019 een heel perceel bij de
boerderij zelf.
Het is niet zo dat door het inzaaien van
een rand gras er subsidie wordt verstrekt.
Voor akkerranden wordt veelal een combi
aantal vogels flink toegenomen. Als je nu op
de boerderij buitenkomt zie en hoor je altijd
vogels. Een kleine greep: graspiepers, vin
ken, putters, spreeuwen, fazanten, specht,
diverse roofvogels en ook patrijzen.
In 2019 kwam Jean-Luc Chris Vreugdenhil
tegen. Chris was toen medewerker bij het
Zeeuws Landschap en was op dat moment
de akkerranden aan het monitoren. Met
Strokenteelt in Heerenpolder (Andy Troy)
- T TJ w
natie van grassen, granen, bloemen, krui
den en vlinderbloemigen toegepast. Er zijn
duidelijke voorwaarden aan verbonden:
wat er gezaaid wordt, hoe en wanneer het
gemaaid wordt en een hele belangrijke:
het verwijderen van distels. Dat laatste is
echt handwerk, distels mogen wel bespo
ten worden, maar de andere planten mo
gen hier geen schade van ondervinden. Als
laatste is de monitoring een voorwaarde,
regelmatig moet er geïnventariseerd wor
den wat er aan vogels en/of zoogdieren
zit. Dat inzaaien van akkerranden een po
sitieve invloed heeft op de biodiversiteit
merkt Jean-Luc zelf ook op. Nadat in 2019
bij de boerderij de voor akkerranden ge
bruikte grond flink werd uitgebreid is het
Jean-Luc sprak hij over de potentie van het
gebied voor deelname aan het Partridge(3)
project. In Schouwen-Duiveland waren er
al boeren die hier actief aan meewerkten.
Jean-Luc en Chris zijn toen ook samen pa
trijzen gaan inventariseren en hebben toen
14 roepende hanen geteld in een relatief
klein gebied. In West Zeeuws-Vlaanderen
zijn in vergelijking met de rest van Zeeland
relatief veel patrijzen. Uiteraard niet te ver
gelijken met de aantallen van veertig jaar
geleden, maar ze zijn er wel. Daarom is het
hier ook interessant om de omstandigheden
in dit gebied te verbeteren. In 2021 is Jean-
Luc actief benaderd en gevraagd om deel te
nemen aan Topgebied Groede®. Het ging
dan niet alleen om akkerranden maar ook
Wintertelling op 2 februari 2022
Jean-Luc samen met Huib van Iwaarden
5 veldleeuwerik
12 graspiepers
ca. 100 putters
40 kieviten
enkele vinken en zanglijsters
en een rood borst
(op en rond alle wildakkers)
proeven met strokenteelt; hier in Zeeuws-
Vlaanderen was daar nog geen enkele erva
ring mee. Jean-Luc is nu sinds 2021 een ak
ker van het Zeeuws Landschap op deze ma
nier aan het bewerken. Jean-Luc bewerkt
stroken van 27 meter breedte, de breedte
van de spuitboom. Deze akker ligt dicht
bij de percelen waar Jean-Luc akkerranden
heeft. Het streven is om een goed gebied
te veranderen in een optimaal gebied voor
patrijzen, maar ook een soort als de veld
leeuwerik wordt hiermee geholpen.
De start met de strokenteelt was het eerste
jaar improviseren en uitzoeken. Door om
standigheden kon hij pas op 1 mei begin
nen met het bewerken van de grond. Hij
heeft gerst, bladrammenas en Ethiopische
mosterd (zaadvermeerdering voor groen-
bemesting) gezaaid. Net als de akkerranden
is ook de strokenteelt gebonden aan be
paalde regels. Er mag geen kerende bewer
king (ploegen) plaatsvinden en de stoppels
moeten de winter overblijven; uiteraard is
ook het gebruik van gewasbeschermings
middelen aan strikte regels gebonden. Ko
mend seizoen wordt voor de tweede keer
strokenteelt toegepast, het plan is om zo-
mergerst, teunisbloem en bladrammenas
te telen. Het Zeeuws Landschap is druk be
zig om meer boeren enthousiast te krijgen
om deel te nemen aan het project Topge
bied Groede. 't Duumpje is ook betrokken
bij dit project. Vrijwilligers tellen in de win
ter de vogels en hazen in het gebied en in
het voorjaar worden er gericht met behulp
van audio de aanwezige patrijzen geteld.
Dit laatste wordt samen met medewerkers
van het Zeeuws Landschap gedaan.
Dit artikel dient als kennismaking met Jean-
Luc, met de strokenteelt en vormt tevens
de opmaat voor een serie hierover. De ko
mende tijd volgen we de ontwikkelingen
van Topgebied Groede en de strokenteelt
door de seizoenen heen.
1) Wat is strokenteelt
Bij strokenteelt wordenin tegenstelling tot monocultuur, op een perceel meerdere
gewassen in stroken naast elkaar geteeld. De diversiteit aan gewassen gaat hiermee
omhoogwat bijdraagt aan een toename in onder- en bovengrondse diversiteit aan
gewas-specifieke soorten. Doordat er afwisseling is in gewassoortenkunnen ziekten
en plagen zich bovendien minder snel verspreiden, waardoor er minder gewas-be
schermende middelen nodig zijn.
Het kunnen stroken van 3,6,9, 12 of 24 meter breed zijn die elkaar afwisselen. Wan
neer in smalle stroken (3 m) geteeld wordt, is er veel onder- en bovengrondse inter
actie tussen de verschillende gewassen waardoor nutriënten, water en zonlicht op
timaal benut kunnen worden. In een goede combinatie van gewassen kan de op
brengst hierdoor omhoog gaan. Voor de huidige mechanisatie in de landbouw zijn
smalle stroken echter lastig te bewerken en te oogsten.
Doordat bij strokenteelt meerdere gewassen tegelijkertijd geteeld worden, ontstaat
bovendien een robuuster systeem voorde boer. Wanneer een gewas minder pres
teert, kan dit door andere gewassen gecompenseerd worden en is er dus minder ri
sico op een slechte opbrengst. Afwisseling in stroken kan door middel van compleet
verschillende gewassen, maar ook met verschillende variëteiten binnen gewassen,
bloemstroken of groenbemesters.
2) Akkerranden
Kruiden rijke akkerranden en bloemstroken zijn randen met kruiden en bloemen
langs een boerenperceel. Ze bestaan in vele vormen en kunnen verschillende doelen
dienen. Afhankelijk van het type akker, de omgeving en het doel zijn er verschillende
vormen. Het aantal akkerranden in Nederland is flink gegroeid. Steeds meer boeren
zien de voordelen: natuurlijke plaagbeheersing, gewasbestuiving, vergroten van bio
diversiteit en verbetering van de waterkwaliteit.
(Bron Landbouw met natuur - WUR)
3) PARTRIDGE
(Protecting the Area's Resources Through Researched Innovative Demonstration of
Good Examples)
Vogelbescherming Nederland, Het Brabants Landschap, Stichting Landschapsbe
heer Zeeland en Het Zeeuwse Landschap zetten zich in om te laten zien dat de patrijs
te redden is. Samen met natuurorganisaties in Engeland, Schotland, België en Duits
land dienden zij in 2016 samen een subsidie aanvraag in bij de Europese Unie. Onder
de noemerPartridge(patrijs) werd de subsidie toegezegd! Ook de landbouwers, col
lectieven voor agrarisch natuurbeheer, wildbeheereenheden en vogelwerkgroepen
sloten zich aan.
Gezamenlijk gaan zij nu in zes jaar tijd (2016-2022), tien gebieden van minimaal 500
hectare kleinschaliger inrichten, zomergraan en graszaad telen, kruiden rijke akker
randen inrichtenoverstaand graan laten overwinteren en hagen van meidoornli
guster en roos aanplanten om voedsel- en schuilgelegenheden te creëren. Intussen is
het project verlengd tot 2023.
4) Topgebied Groede
In dit project gaan natuurorganisaties - onder meer Het Zeeuwse Landschap en
Stichting Landschapsbeheer Zeeland - samen met agrariërs aan de slag met de tran
sitie naar kringlooplandbouw en het stimuleren van de biodiversiteit. Het Partridge-
project op Schouwen-Duiveland vervult hierbij een voorbeeldfunctie. In dit project
zetten natuur en landbouw zich samen in voor betere leefomstandigheden voor de
patrijs en andere akkervogels. Deze manier van samenwerken gebeurt ook in het
project Topgebied Groede', om ook in Zeeuws-Vlaanderen stappen te zetten op het
gebied van natuurinclusieve landbouw. Dit gebied is gekozen omdat hier al akker
vogels aanwezig zijn. Topgebied Groede valt momenteel (nog) niet in het partridge
project.