Kannibalisme in een klaverveld
Awie de Zwart
7
6
Hagen en andere verbindingszones in het landschap (Archief Duumpje)
Ook hier bestaat noodzaak tot fundamen
tele wijzigingen in onze waterhuishouding.
Bij grote onderhoudsbeurten wordt geluk
kig de blik wél al op de toekomst gericht.
Toen rond 2017 de Gaternisse Kreek aan
de beurt was, heeft Waterschap Schelde-
stromen hier met Europese subsidie bijna 7
hectare natuurvriendelijk ingericht en met
flauwe oevers de kreek flink verbreed ten
behoeve van extra waterberging. Dat komt
ook de ecologie ten goede. Ook bij het
aanpassen van de uitwatering langs de Ka-
naalweg omgeving Sluisse Veer is met de
nieuwste inzichten rekening gehouden.
spiegel. Dat het water ook de omliggende
natuur ontnomen wordt, wordt amper in de
beoordeling betrokken.
Waterkwaliteit
Niet alleen de hoeveelheid water, maar ook
de kwaliteit ervan is een heikele zaak.
Nog niet alles
Of dat nog niet genoeg is, moeten we ook
nog van het gas af. Voor zover sommigen
tot voor kort wat lacherig deden over "toe
komstscenario's zonder gas" twijfelt nu nie
mand meer aan de noodzaak onafhanke
lijk te worden van grillen van o.a. Rusland.
Ook voor de 'hoogproductieve' landbouw
een game-changer. Kunstmestproductie
vergt veel gas of andere vormen van ener
gie. Door ongetwijfeld hoogblijvende prij
zen van o.a. gas zullen mestprijzen in de
toekomst hoger zijn dan ooit tevoren. Kort
om: het hele verdienmodel van de boer
lijkt op de helling te moeten. Niet alleen zal
de consument meer moeten gaan betalen
voor zijn voedsel, maar er zal ook gezocht
moeten worden naar productiemethoden
die toe kunnen met minder (kunst)mest en
minder water.
kan ik investeren, wacht ik nieuwe regelge
ving af voor mijn besluitvorming of is een
nieuwe uitkoopregeling gunstiger dan een
eerder bod. Sommigen zitten al vele jaren
met dit dilemma en dan is het wachten tot
dat de bom barst. Zoals nu.
Verheugend was dat bij Remkes aan tafel
ook heel wat boerenorganisaties zaten die
de omslag al lang gemaakt hebben, maar
omdat ze geen snelwegen versperren am
per aandacht krijgen. Onder hen velen die
al jarenlang geïnvesteerd hebben in een
nieuwe bedrijfsopzet en nu in grote onze
kerheid afwachten of hun toekomstgerich
te bedrijfsvoering niet in de wielen gere
den wordt door allerlei nieuwe regels.
Poldernatuur Zeeland en SLZ
De omschakeling naar meer omgevingsbe-
wuste teeltmethoden is helaas voor velen
te groot. Veel boeren zitten in een derma
te strak keurslijf dat er weinig anders op
zit dan doorgaan op de ingeslagen weg en
ondergaan van weer nieuwe regels.
Een flink aantal bedrijven is al op weg ge
gaan door deel te nemen aan agrarisch na
tuurbeheer. Ze dienen tegen een passende
vergoeding de natuur, mede ter compensa
tie van een lagere productie.
In voorafgaande artikelen kwamen o.a. ak
kerranden en strokenteelt aan bod; regelin
gen die uitgevoerd worden door Polderna
tuur Zeeland en Stichting Landschapsbe
heer Zeeland (SLZ). Maar er is meer.
Ervenabonnement
Met het verdwijnen van de gemengde be
drijven naar hoofdzakelijk akkerbouw zijn
erven steeds 'netter' geworden en is veel
nestgelegenheid van vroeger verdwenen.
Het Ervenabonnement streeft naar herstel
van de oude erfnatuur zonder dat het voor
de ondernemende boer veel tijd kost. Het
erf wordt natuurrijker: niet alleen een da
gelijks genot voor de eigenaar, maar ook
voor al het andere wat daar groeit, bloeit
en rondfladdert.
SLZ verzorgt alles, te beginnen met een
'erfscan' en de eigenaar krijgt een kant
en klare inrichtingsschets met voorstel
len voor beplanting, nestkasten en andere
maatregelen. Inheemse hagen kunnen uit
heemse rodondendrons vervangen en met
een houten nestplankje kan een boeren
zwaluw beter overweg dan met een mo
derne stalen balk. Veel kleine dingen sa
men zorgen voor een groot geheel.
In de bijna 4.000 reeds geplaatste nest- en
andere broedgelegenheden vonden inmid
dels steenuilen, torenvalken en boerenzwa
luwen een veilige plek. Drinkputten wer
den opgeknapt om zwaluwen weer nesten
te kunnen laten bouwen. Krioelend leven
in en boven de put dient hen tot voedsel.
Steenuilen namen op 40% van de erven
toe, boerenzwaluwen 44% en torenvalken
met 55%.
Hopelijk worden de komende weken stap
pen gezet die komen tot een verdienmodel
dat zowel een goed inkomen voor de boer
garandeert als waarborgen biedt voor een
goede ecologische kwaliteit van onze om
geving.
Alle tijdschriftartikelen die voor deze tekst
gebruikt zijn, vindt u terug op onze inter
netpagina's op www.duumpje.nl
De plantenwereld heeft in de beeldvor
ming vaak een vredelievend imago. Het
woord plantaardig is wat dat betreft veel
zeggend. Toch schuilt er ook in de wereld
van de planten een voortdurende onder
linge strijd. Strijd om voedsel, licht en ruim
te. En of dat allemaal nog niet erg genoeg
is, zijn er ook planten die andere planten
op het menu hebben staan. Klavervreter is
zo'n plant.
parasiteert op onder andere Rode klaver.
Omdat Klavervreter een zeldzame rode
lijstsoort is en iedere vindplaats er één is,
noteer ik de vondst in de waarnemersapp
op mijn telefoon. Tevreden over de mooie
vondst loop ik verder. Even verderop is het
weer prijs. Vele tientallen klavervreters to
renen fraai uit boven de bloeiende Rode
klaver. Ook deze groeiplaats wordt vast
gelegd. Als ik vervolgens mijn blikveld iets
verder verruim, zie ik dat er nog veel meer
staan. Ik zie honderden, misschien wel dui
zenden exemplaren voor zover het oog
reikt. Verrukt over zoveel klavervreters be
sluit ik het anders aan te pakken. Iedere
vijftig meter hou ik halt en schat ik de aan
tallen. Groeiplaatsen van 500 a 600 exem
plaren zijn geen uitzondering. Uiteinde
lijk loopt de teller door tot ruim voorbij de
10.000 exemplaren!
Niet alleen klavers
Na de bloei produceert de plant een grote
hoeveelheid stoffijn zaad die door de wind
wordt verspreid. Alleen zaad dat neerkomt
in de directe nabijheid van de wortels van
de waardplant ontkiemt. Rode klaver is
een van de voornaamste waardplanten,
maar ook op Witte klaver doet de plant
het goed. Soms is Klavervreter ook bui
ten de klaverfamilie te vinden. Zo zijn er
vondsten bekend waarbij de soort parasi
teert op Gewone pastinaak en Lavas. Ook
Duizendblad en Echt bitterkruid fungeren
wel eens als gastheer voor Klavervreter.
Dat laatste is opvallend omdat zij ook ie
der hun eigen soort-specifieke bremraap
hebben: Blauwe bremraap en Bitterkruid-
bremraap.
De kwaliteit van de Nederlandse wateren is
slecht en waterbeheerders zijn uiterst pessi
mistisch over de kans op verbetering. Neder
landse wateren moeten in 2027„van voldoen
de kwaliteit"zijn, maar waterbeheerders in
Nederland verwachten niet dat dat Europese
doel wordt gehaald. Naar verwachting is over
vijf jaar slechts zo'n 5 procent van de wateren
van de gewenste kwaliteit. In 2019 voldeed
1 procent van de wateren aan alle normen.
(NRC 25-07-2022)
Aan tafel bij Remkes of niet
Dat we de laatste weken overweldigd wor
den door alle protesten, is eigenlijk het ge
volg van langdurig gemodder. Van 'zwal
kend beleid' zoals Remkes het formuleert.
Bedrijven die met opvolging kampen, en
dat zijn er nogal wat, willen duidelijkheid:
Mooie vondst
Het is een zonnige dag in mei als ik voor
mijn werk in één van de natuurgebieden
rondom de wallen van Sluis ben. Na slechts
enkele stappen in de wei te hebben ge
zet, valt mijn oog op een pol bloeiende
Rode klaver waaruit zes lichtbruine, bloei
ende planten omhoog schieten. Ik herken
er meteen Klavervreter in. Een soort die
Bladgroen
Klavervreter is een parasitaire plant die be
hoort tot de Bremraapfamilie. Het meest
opvallend is het ontbreken van bladgroen
(Klavervreter is bruinig van kleur). Hier
door kunnen ze niet, zoals andere plan
ten, aan fotosynthese doen om suikers aan
te maken. Dit maakt dat ze onmogelijk op
eigen benen kunnen staan en voor be
langrijke voedingsstoffen volledig afhan
kelijk zijn van andere planten. Die worden
geparasiteerd door met de eigen wortel,
de wortel van de gastheer binnen te drin
gen. Via deze weg weten ze de benodig
de voedingsstoffen af te tappen waarmee
de plant een ondergrondse knol ontwik
kelt. Vanuit deze knol verschijnt in de loop
van het voorjaar de bloeiwijze. Hoewel de
gastheer door de Klavervreter wordt be
roofd van een aanzienlijke hoeveelheid
voedingsstoffen weet zij deze diefstal
meestal goed te verteren.
Luctor et emergo
Klavervreter is een echte Zeeuwse soort.
De meeste vondsten in Nederland zijn af
komstig uit de delta, al heeft de soort ook
een bolwerk in Zuid-Limburg en wordt het
spaarzaam aangetroffen in delen van het
rivierengebied. Daarbuiten komt de plant
nauwelijks voor. Vaak zijn de groeiplaatsen
beperkt in omvang. Slechts zelden gaat
het om groeiplaatsen die zo omvangrijk
zijn als deze. In het verleden stond Klaver
vreter te boek als een gevreesd onkruid
in percelen Rode klaver dat toen nog een
landbouwgewas was. Met het verdwijnen
van de klaverteelt kreeg ook de Klaver
vreter een gevoelige klap. Dat resulteer
de uiteindelijk in een plaatsje op de Rode
Lijst. Maar zolang Rode klaver de Zeeuwse
velden nog bevolkt geldt voor Klavervre
ter, variërend op een bekende Zeeuwse
spreuk: "ik wortel en kom boven".
