GOES.
De voorgevel van hei J?. K* Ziekenhuis SU Joanna.
GOES.
Het stadhuis op de MarktRechts de oude Magdalenakerk die in gotischen stijl is opgetrokken
weer in staat waren een nieuwe en waardige St Mag-
™^lenakerk te bouwen.vlak tegenover de oude,
alleen door subsidies van gemeente, provincie en
k voor verval bewaard blijft. Behalve de oude Mag-
k heeft Goes nog een belangrijk antiek
en verscheidene merkwaardige gevels. Over
algemeen neemt noch op Zuid-Beveland noch te
es de oude architectuur een voorname plaats in.
nieuwere tijd heeft te Goes meer sporen nagelaten
Ben vorm van allerlei rijksgebouwen, spoor weg-
np a cement, het loodsen-comple x der groenten-
ffling „Zuid-Beveland" en twee nieuwe ziekenhui
zen, waarvan vooral het katholieke, de „St. Joanna-
Achting een doelmatige en moderne inrichting
heeft, zooals weinige gasthuizen in den lande. Ook de
drie nieuwe stadswijken spreken van bloei en vooruit
gang* Van groote beteekenis is voor Goes geweest de
F opening van den locaalspoorweg in 1927. Behalve dat de
r zetel in Goes is gevestigd, werden de uit hun isolement
verloste dorpen in den omtrek nog meer op de oude
Ganzenstad aangewezen dan vroeger.
De naam Ganzenstad dankt Goes aan zijn wapen,
waarop o.m. een gans voorkomt* Beweerd wordt, dat
deze vogel hier vroeger evenals in F.ngelanrl „goose"
genoemd werd, waarvan dan de naam Goes voortkomt.
Behalve een gans voert het stedelijk wapen ook dat
van Jacoba van Beieren, die veel voorrechten Goes
schonk en er ook, na haar tragische onderwerping
aan den Bourgondiër, verscheidene jaren op het slot
Ostende woonde.
Van dit slot is nog een restant overgebleven, al is
het bijkans weggefeouwd in eencafé met bioscoop.
Het labyrinth van kelders is nog gedeeltelijk te bezich-
delijk den ondergrond wegschuurt. Kapï
talen worden besteed om de fundee
ringen gaaf te houden en nog ko
men de gevreesde dij Stortingen veel
vuldig voor. Ware rotsgebergten van
tientallen meters hoogte worden
geregeld op 'n basis takkenbos
sen gebouwd, om den vraat-
Zuchtigen waterwolf buiten de
polders te houden.
Een ander bekend dorp is
Ierse ke, het oord van de oes
ter-, mosselen- en kreeftcul
tuur.. Deze zeldzame takken
van bestaan geven een tal
rijke bevolking een goed stuk
brood ja menige pachter
van oesterperceelen is er
schatrijk geworden, vooral
in de eerste periode.
Vóór 1870 trof men de
oesters langs de geheele
Zeeuwscbe kust aan, maar
er was weinig vraag naar en
van uitvoer mocht nauwelijks
sprake zijn. Dit veranderde,
toen in genoemd jaar de oester-
banken in perceelen door het
Rijk werden verpacht. Toen
begon de eigenlijke teelt....
en de roem. De jonge oesters
werden in Noord- en Zuiderzee
gevischt en uitgezaaid op gekalkte
pannen, waar ze twee jaren op
groeien moesten, voor ze volwassen
waren. Tegenwoordig worden de oes
ters meest op schulpen uitgezaaid op
slik, zooals de mossel, kunnen ze echter
niet gedijen. Engeland is de voornaamste
afnemer van de dure klokspijs
België houdt het meer met de goed-
koopere mosselen. De Nederlanders
geven het laatste gelijk„'t is toch
allebei vies," zeggen ze in hun on
verstand.
Ierseke en Hansweert, aan het
bekende kanaal, in 1866 geopend, zijn de eenigste
dorpen op Zuid-Beveland, die niet van land
en tuinbouw bestaan. In alle andere domineert de
boerenstand. Was vroeger de graanbouw het voor
naamste, thans nemen de suikerbieten, aardap
pelenen de handelsgewassen de beste plaats in. Ook de
fruitteelt breidt zich steeds uit. In 1920 had men er
1300 H.A. met vruchtboomen en struiken beplant en
thans reeds ruim 2200. Veel wordt er nu verwacht
van de pas begonnen cultuur onder glas. Het nijpend
gebrek aan grond, dat velen tot emigratie dwingt,
hoopt men daardoor te ondervangen.
Een opmerkelijk verschijnsel in Zuid-Beveland
zifi1 nog de katholieke dorpen. Te midden van een
protestantsche omgeving wisten zij een opgewekt
katholiek leven gaande te houden en zich
rustig te ontwikkelen. De verhouding
tusschen Roomsch en Protestant is
zeer goed, wat te 'danken is aan
de gemoedelijke bevolking en de
verdraagzaamheid, vooral van de
katholieken. Het bijna geheel
katholieke Ovezande b.v., heeft
indertijd geijverd voor een
benoeming van den zoon
van den protestantschen
burgemeester en in's-Hee-
renbroek, waar 90 der
bevolking R. K. is, stem
men bij afspraak eenige
R. K. kiezers op den an
dersdenkenden candidaat
voor den Raad, om hem
zoo aan een zetel te hel
pen. 's Heerenbroek, in
't begin der 17e eeuw op
een verloren hoek grond
gebouwd, is een prachtige
kerk rijk, die bediend
wordt door een pastoor
en 'n kapelaan. In de an
nalen der rechtspraak is dit
dorp bekend door 3s. de
Cliever, die in 1687 tien
predikant van Driewegen
vermoordde. Heinkenszand,
in meerderheid katholiek,
heeft een mooie imitatie-Lour-
desgrol. Dan zijn er nog de
katholieke dorpen Kwadendam-
me en Ovezande. Ook Hansweert
en Ierseke hebben hun katholieke
kerken en Rilland-Bath wordt gees
telijk verzorgd door de paters Capu-
cijnen. De Goesche parochie telt
1600 zielen en de jongste paro
chie is die van Noord-Kraayers,
drie jaar geleden gesticht en dit
jaar in het bezit gekomen van
een alleraardigst kerkje van Jos.
Cuypers.
De pittoreske kieederdracht wordt nog het meest
in de katholieke dorpen gedragen. De jeugd begint er
echter evenais op de andere plaatsen aan te verzaken,
Zootiat na een paar geslachten alles „in burger" zal
gaan. De opgeheven isolatie is daarvan voornamelijk
de oorzaak* Zij, die zich veel bewegen buiten hun dorp,
voelen de kieederdracht als sn hinderlijk merkteeken.
Men mag het betreuren.... het feit ligt er. Ook is
de kleederdracht tamelijk kostbaar.
Zij nog vermeld, dat de katholieken zich anders
kleeden dan de protestanten. Bij mannen is het ver
schil nauwelijks te bespeuren bij de vrouwen echter
wel. Zoo dragen de roomsche vrouwen haar kap vier
kantig, terwijl de protestantsche dien hoofdtooi scfaulp-
vormig spelden.
MIDDELBURG.
De Abdij-torens door de inwo
ners der stad ook wed ttLange
Jan*f genoemd
tigen, alsmede op een achterplaats de fantastisch ver
groeide moerbeiboom, die, zooais de historie zegt, door
„vrouw Jacob" zelf geplant is.
Vlak bij Goes vindt men het grootste landbouw
bedrijf van Nederland, nJL den in 1809 ingedijkten
Wilhelminapolder met een oppervlakte van 1600 H.A.
Over zes hofsteden zijn de gronden verdeeld. Aan het
hoofd van iedere hofstede staat een „kastelein", die
weer rechtstreeks verantwoording schuldig is aan den
algenieenen directeur. De maatschappij houdt op haar
modelbedrijf een zeer groeten veestapel van ongeveer
300 paarden, 900 koeien en 800 schapen bovendien
legde zij prachtige boomgaarden en een keurigen
proeftuin aan.
Goede, meest lommerrijke wegen brengen den tou
rist langs en door de welvarende dorpen. Eén daarvan
ontleent zijn naam aan het roemruchte geslacht der
van Borselens. In 1530 ging het geheel in den water
vloed verloren, maar tachtig jaar later wist men het weer
in te dijken en werd het herbouwd.
Nog is Borselen het punt, dat aan „Waterstaat" de
meeste zorg baart, omdat de zeer krachtige Scheïde-
stroom daar juist langs den dijkvoet slijpt en herhaal-
