m
Maar Plockhoy, oud,
blind en berooid, ver
dween niet geheel in de
vergetelheid. Samen met
zijn vrouw zwierf hij wat
rond om dertien jaar
later, in 1693, ogen
schijnlijk uit het niets op
te duiken in German-
town, Pennsylvania. Deze
Mennonitische gemeen
schap zamelde geld in
voor de Plockhoys.
Twee buren bouwden
een huisje voor hen en
legden een klein tuintje
aan "aan de rand van de
stad" (de tegenwoordige
Washington Lane in
Philadelphia, in het
stadsdeel Germantown).
Naar Plockhoy is voor het laatst verwezen in het testament van John Kipshaven,
die hem 20 shilling naliet. Het echtpaar bracht hun laatste levensdagen in alle
rust door. Misschien onderhielden ze hun buren wel met fantastische, alweer ver
geten verhalen, tot Plockhoy ergens tussen 1695 en 1700 stierf.
Plockhoy viel postuum enige eer te beurt. De Amerikaanse historicus Samuel
Pennypacker, ontdekte Plockhoy's geschriften in 1899. En de Nederlandse socia
listische historicus H.P.G. Quack schreef heel enthousiast over hem in 1911. De
socialist John Downie riep hem in de dertiger jaren uit tot de vader van het socia
lisme, terwijl de Franse historicus Jean Eguy een uitvoerig verslag over hem
schreef in het hoopvolle jaar 1968. Maar het is vooral het werk geweest van
enkele Mennonitische historici, zoals Leiand Harder en Irvin Horst, om de herin
nering aan hem levend te houden. In zijn artikel van 1949 schreef Horst:
"Hoewel Plockhoys plannen faalden en in sommige opzichten utopisch waren,
moet hij desondanks worden beschouwd als een van de boodschappers van de
religieuze vrijheid die door moderne naties geaccepteerd en gekoesterd wordt."
Maar wanneer men vraagt waarom er nog steeds zo weinig over Plockhoy
bekend is ondanks de bijdragen die hij heeft geleverd, kan de studiezaal mede
werker van het gemeentearchief Schouwen-Duiveland in Zierikzee,
L. Flikweert, slechts zijn schouders ophalen. Dat hebben de meeste mensen sinds
de 17de eeuw gedaan wanneer zijn naam ter sprake kwam.
Plockhoy is nog steeds niet meer dan een voetnoot in de meeste geschiedenis
boeken. Het is alsof er in de geschiedenis geen plaats is voor mensen als hij, die
alles opofferen voor "een kleine gemeenschap" gebaseerd op oude idealen.
Vreemd genoeg is dat nou net wat hem maakt tot een man die zijn tijd ver voor
uit was.
Dit artikel werd uit het Engels vertaald door Irene M.A. Dieleman-Sikken.
ONE-IN CHRIST
TO -THE-GLORY- OF-GÜD-XND-IN-HONOR- OF
PIETER:CORNEL1S:PLOCKHOY:OF:Z1ERIKZEE
A-PIONEER-OF-CHRISTL. iUZATION-IN-AMERICA
gig F0UNDER-0F-TtE-.0UTCH-C0I.0NY-AT
A.TJ,/ SWAANENDAELDELAWARE - U S A
THE -NETHERLANDS - SOCIETY - OF - PHILADELPHIA
REARS-THIS-MEMORIAL A.
HI SEPTBER-1913
In 1913 werd deze plaquette aangebrach t in het stadh u is van
Zierikzee ter herinnering aan Plockhoy. Het was een initiatief van
The Netherlands Society of Philadelphia. De plaquette bevond zich
aanvankelijk in de noordelijke muur van de trouwzaal. Thans in
het portaal rechts van de trouwzaal. Foto Leen Koper ABIPP.
(Collectie Gemeentearchief Schouwen-Duiveland, Zierikzee).
35
