NAUWE KORFSLAK
Kleiner dan één millimeter is
hij en een sta-in-de-wegbij de
herstelmaatregelen in Oranjezon.
De nauwe korfslak is beschermd
binnen de Natura 2000-gebieden.
Hij komt in het noordwesten van
Oranjezon voor, precies in het
deel dat heel geschikt zou zijn
voor doorstuiving van kalkrijk
zand. Maar omwille van het
voortbestaan van het slakje
komt daar geen zandverstuiving.
Ook doorkruist het weekdiertje
het plan om Oranjezon integraal
te begrazen. Het zou vertrapt
worden onder de hoeven van het
vee en dus wordt het gedeelte waar
de nauwe korfslak voorkomt ook
afgesloten voor begrazing.
ter ziele en heten de maatregelen
'natuurherstelmaatregelen', maar
het doel is onveranderd: de bodem
verschralen en het gebied openhouden,
zodat er een grote variatie in soorten
blijft bestaan. Open verbindingen,
waardoor de verschillende zones
geleidelijk in elkaar overgaan, dragen
bij aan de ecologische waarde van
het gebied.
ROOIEN, PLAGGEN EN BEGRAZEN
Stukje bij beetje worden de duingras
landen onder handen genomen. Jaarlijks
wordt nu zo'n twintig tot dertig hectare
aangepakt. De werkzaamheden bestaan
allereerst uit het op grote schaal rooien
van Amerikaanse vogelkers. Inmiddels
is ongeveer twee derde daarvan weg
gehaald. In het tweede en derde jaar na
het rooien worden deze gronden met
schapen begraasd. Op die manier blijven
in de bodem geen zaden over om te
ontkiemen en verdwijnt de vogelkers
helemaal. In de duinvalleien wordt ook
geplagd: de bovenste grondlaag, die rijk
is aan stikstof, wordt verwijderd.
Zo werd enkele jaren geleden
de befaamde Papieren Zolder,
oorspronkelijk een natte duinvallei,
weer opengemaakt. Naast het rooien en
plaggen wordt de begrazing uitgebreid.
In het gebied lopen momenteel twee
harems konikpaarden en een kudde
Hereford-runderen. Het is de bedoeling
dat uiteindelijk vrijwel het hele gebied
begraasd wordt. Het vee houdt het
plantendek kort, waardoor kwetsbare
planten een kans krijgen. Ook de reeën
en damherten dragen hieraan bij.
Het is denkbaar dat in de toekomst
omwille van het natuurbeheer ook weer
konijnen worden uitgezet.
ZANDIG HOUDEN
Na het openhouden van het gebied, is
het zandig houden de volgende stap.
Het terugbrengen van kalkrijk zand
zal de natuurwaarden aanzienlijk
verhogen. Het zand levert een gunstige
voedingsbodem op voor bijzondere
plantjes, die op hun beurt insecten en
vogels, zoals de tapuit, aantrekken.
Zo moet een hele voedselketen op gang
komen. Maar zover is het nog niet.
Momenteel wordt onderzoek gedaan
naar methoden om zand van het strand
in het gebied te krijgen zonder dat de
zeewering daarvan schade ondervindt.
Dat is een ingewikkeld vraagstuk.
Binnen vijf jaar moet duidelijk zijn of
dit gaat lukken.
KETENS
De natuurherstelprojecten werpen
inmiddels al hun vruchten af. Nadat
de waterwinning was gestopt, werd het
gebied vochtiger. Waterwinkanalen
werden gedempt, verruigde duinvalleien
werden aangepakt. In de natte duin
valleien keerden plantensoorten terug
die er al vele decennia niet meer waren
aangetroffen, zoals parnassia en moeras
wespenorchis. Ook voor de rugstreeppad
en blauwvleugelsprinkhaan zijn de natte
duinvalleien een ideale biotoop.
Begrazing helpt de ecologische waarde
van de duingraslanden te versterken.
Planten als borstelbies, geelhartje,
dwergzegge, melkkruid en dwergvlas
zijn teruggekeerd. Al met al is de variatie
in het landschap toegenomen en is
er kwalitatief hoogwaardige natuur
ontstaan. Wanneer alle maatregelen
over een aantal jaren zijn doorgevoerd,
is er een schralere bodem ontstaan,
die op peil blijft door een vaste stand
van begrazing, zo mogelijk ondersteund
door de terugkeer van konijnen. Op deze
bodem groeien zeldzame planten, die op
hun beurt nieuwe voedselketens in gang
zetten. Het allermooiste zou zijn als de
natuur in Oranjezon zichzelf straks in
stand kan houden. De tijd zal leren of
dat mogelijk is.
HOUD REKENING MET DE NATUUR
Het natuurgebied Oranjezon heeft
verschillende andere functies.
Het dient als zeewering, houdt
een strategische watervoorraad
in stand en is geliefd als wandel
gebied. Tijdens de coronapandemie
verdubbelde het aantal bezoekers
naar 100.000 per jaar. Dat heeft
geleid tot een fors grotere druk
op het gebied. Vanwege de toe
nemende wandeldrukte en de
wens om een robuuster rustgebied
voor de fauna te hebben, zijn de
wandelroutes aangepast.
Ga je wandelen in Oranjezon?
Blijf op de gemarkeerde paden.
Zo verstoor je de dieren en planten
die hier leven het minst.
Moeraswespenorchis (foto Marcel Klootwijk)
Harkwesp (foto Marcel Klootwijk)
18 ZEEUWS LANDSCHAP LENTE 2022
Dwergvlas
LENTE 2022 ZEEUWS LANDSCHAP
19
