Geheimen in de modder van Saeftinghe
I"
BEZOEKERSCENTRUM SAEFTINGHE
CHAVETINGHE
Saeftinghe kent een bewogen verleden.
Bij een eerste blik over de zeedijk bij
Emmadorp is dat niet direct zichtbaar.
In de loop der eeuwen heeft het water,
onder invloed van het getij, de sporen
uit het verleden gewist. In Zeeland
bestaan er zo'n 116 verdronken dorpen,
die vanwege de handel vaak nabij een
waterloop lagen. 'Inge', als uitgang van
de naam 'Chavetinghe' (vermeld in een
eigendomsakte van Lodewijk de Vrome
uit 821), wordt in verband gebracht
met deze betekenis van 'waterloop'.
Chavetinghe kon door de inspanningen
van de monniken, die sinds de dertiende
eeuw het gebied bedijkten, uitgroeien
tot een welvarende heerlijkheid met
vier dorpen: Saeftinghe, Namen, Sint-
Laureins en Casuwele plus een kasteel.
VERDRONKEN LAND
"Het land daar aan de Schelde was mooi
en vruchtbaar. Er lagen liefelijke dorpjes,
waarvan Saeftinghe, dat een kasteel en
twee kerken had, het belangrijkste was."
Zo begint de legende die vertelt hoe
hoogmoed leidde tot een stormvloed
waarbij het gebied ten onder ging.
Het verhaal spreekt tot de verbeelding.
Niet alleen door de moralistische
strekking en de zeemeerminnen en
-mannen die erin voorkomen, maar ook
omdat het een tipje van de sluier oplicht
over de bewoningsgeschiedenis van
een welvarend gebied dat uiteindelijk
in de golven verdween. Niet als direct
gevolg van de talrijke stormvloeden in
de middeleeuwen, maar door inundaties
waarmee de Staatsen in 1584 een beleg
van Antwerpen door de Spanjaarden
probeerden te voorkomen.
CARLAVAN DUEREN
DEN HOLLANDER
Coördinator Bezoekerscentrum
Natuurbeleving Saeftinghe
TICKETS VOOR HET
SAEFTÏNGHER SLOT
Ongeveer 450 jaar na de ondergang
van de heerlijkheid meldt zich een
jong gezin in het bezoekerscentrum.
Ze bestellen entreetickets voor het
'Saeftingherkasteel', aangeduid op
een kopie van een ruim vijfhonderd
jaar oude kaart. De teleurstelling is
zichtbaar wanneer uitgelegd wordt dat
het kasteel, omstreeks 1279 gesticht door
de Vlaamse gravin Margaretha, reeds
in de zestiende eeuw is verwoest en de
overblijfselen inmiddels verdwenen
zijn onder een dikke laag modder.
Een kleurplaat van het kasteel en een
kijkje in de historische hoek van het
bezoekerscentrum maken het bezoek
weer goed.
HET WATER GEEFT EN NEEMT
Toch geeft het water zo nu en dan
geheimen prijs. Begin vorige eeuw
troffen naar verluidt vissers nog
overblijfselen van de kasteelmuren
aan. In 1993 vond de dertienjarige Jetje
tijdens een schoolexcursie een grafkist
met het geraamte van een circa 1000
jaar oude man. In 2015 spoelden de
fundatieresten bloot van een vuurbaken
(primitieve vuurtoren). Deze resten
bestonden vooral uit veertiende-eeuwse
bakstenen (kloostermoppen), die
waarschijnlijk afkomstig waren van
het kasteel.
De meest actuele ontdekking is de in
2020-2021 bloot gespoelde structuur van
een fundatie, tegelvloer en muren van
een huis dat mogelijk aan de rand van
het verdronken dorp Saeftinghe heeft
gelegen. Voor archeologen blijft het een
uitdaging om dit soort vondsten tijdig te
documenteren, te onderzoeken en veilig
te stellen, voordat hetzelfde water de
vondsten voorgoed wegspoelt.
ONVOORSPELBAAR
Het blijft de vraag wat er nog allemaal
in de zompige grond verborgen ligt.
De geschiedenis van Saeftinghe blijft
in nevelen gehuld, net zoals het
landschap op bepaalde dagen.
Getij, natuur en cultuur, heden en
verleden blijven op die manier met
elkaar vervlochten en maken een
excursie tot een onvoorspelbare en
fascinerende ervaring.
De historische hoek in het bezoekerscentrum beschikt over een uitgebreide
collectie historische voorwerpen uit Saeftinghe, waaronder de vermoedelijke
stenen van het kasteel. Blikvangers zijn 'het skelet van Jetje' en een omvangrijke
luchtfoto met de locaties van de hoogtepunten uit de bewoningsgeschiedenis
van Saeftinghe. Kijk voor meer informatie, openingstijden en excursies op
saeftinghe.eu.
De tienduizenden mensen die
jaarlijks Saeftinghe bezoeken,
komen vooral voor de unieke
en ongerepte getijdennatuur.
Het urenlange ploeteren door
de modderige geulen maakt
een excursie tot een intensieve,
maar onvergetelijke ervaring.
Dat in diezelfde modder
een verhaal schuilt over de
bewoningsgeschiedenis van dit
natuurgebied, geeft het bezoek
nog een extra dimensie.
VERDRONKEN
VERLEDEN
Impressie van Saeftinghe als bewoond gebied
Fundatieresten vuurbaken
Detail met het 'Saeftingherkasteel'
van de Scheldekaart uit 1504-1505
(Felixarchief Antwerpen)
12
ZEEUWS LANDSCHAP LENTE 2022
LENTE 2022 ZEEUWS LANDSCHAP 13
