Het project
Natuurvriendelijk gazonbeheer
as z
Bloemrijk gazon Terneuzen
24
25
Landschapsbeheer Zeeland Zomer 2022 Samenwerken aan ons cultuurlandschap
Tekst en foto's: Luciën Calle
Rosse metselbij op madeliefje in gazon Vogelwaarde
Gazon is een grasmat die frequent
gemaaid wordt zodat deze altijd kort is.
Gazons liggen vaak in tuinen, rond gebou
wen, in plantsoenen in de woonwijken en
parken. Bij een gazon gaat het vaak om de
visuele waarde. Traditioneel moest een
gazon er strak en monotoon uitzien.
Dat gaf een "verzorgd" beeld. Bloemen en
mossen hoorden er niet in thuis, die ver
stoorden het beeld. Om dat strakke beeld
in stand te houden werd (en wordt) er erg
intensief gemaaid, tot wel 40 keer per jaar.
Daarnaast wordt er geverticuteerd en kalk
gestrooid (tegen de mossen), gemest, krui
den verwijderd (handmatig en met chemi
sche middelen) en kantjes netjes recht
afgestoken.
Het mag duidelijk zijn dat dit beheer nogal
wat nadelen heeft voor natuur en milieu.
Al dat gemaai kost brandstof, er wordt
steeds CO2 en fijnstof uitgestoten, de
machines maken een partij herrie en de
bestrijdingsmiddelen en de kunstmest
vervuilen de bodem en het grondwater.
Daarnaast scoren deze traditionele gazons
een vette onvoldoende op vlak van biodi
versiteit. Ze zijn buitengewoon soorten
arm. Ook duidelijk is dat met een ander
beheer van de gazons er op al deze aspec
ten al snel heel veel winst te boeken is.
Kantelende beeldvorming
Het begint allemaal bij het beeld dat men
sen van een gazon hebben. Een paarden
bloem in een gazon wordt niet mooi
gevonden. Maar wat er dan precies
niet mooi is aan een bloeiende paar
denbloem kunnen veel mensen toch
niet makkelijk benoemen. Meestal
hoor je iets als: "op zichzelf wel mooi,
maar in het gazon geeft het een slor
dig en dus onverzorgd beeld". Gelukkig
is de beeldvorming wel wat aan het
kantelen. De berichtgeving over de
achteruitgang van de biodiversiteit en
het belang van inheemse bloemen
voor de vlinders en bijen zal daar zeker
toe bijgedragen hebben. Ook in
Zeeland zijn er signalen van een kante
lende beeldvorming. Toen de gemeen
te Borsele in 2021 aankondigede
omwille van de biodiversiteit het
gazonbeheer te gaan extensiveren
heeft men de bewoners uitgenodigd
om daarop te reageren. Dat deed men
massaal. En wat bleek: ca 75% van de
mensen gaf aan meer bloemen in de
gazons toe te juichen.
Provinciaal project
De gezamenlijke gemeenten in
Zeeland beheren een grote oppervlak
te aan gazon, naar schatting ca. 1000
ha. (exclusief de sportvelden, die wor
den hier verder ook buiten beschou
wing gelaten). Dat werd voor het
grootste deel "traditioneel" intensief
gemaaid, soms tot wel meer dan 30
keer per jaar. Gemeenten hebben
ambities op gebied van bescherming
van biodiversiteit (zo ondertekenden
ze bijvoorbeeld de Zeeuwse bijenstra
tegie), klimaat, milieu. Het was dan ook
vanzelfsprekend dat ook naar het
beheer van de gazons gekeken werd.
Landschapsbeheer Zeeland adviseert
gemeenten al langere tijd op gebied
van ecologisch beheer en zwengelde
een provinciale aanpak van het gazon
beheer aan. In 2019 begon de
gemeente Tholen te experimenteren
met natuurvriendelijker beheervor-
men, in 2020 ook de gemeente Goes.
In 2021 sloten Terneuzen, Hulst,
Borsele en Noord-Beveland aan en
werd het een provinciaal project waar
bij Provincie Zeeland het project
ondersteunde. Vanaf voorjaar 2022
heeft ook Kapelle zich aangesloten,
waarmee een meerderheid van de
Zeeuwse gemeenten nu participeert.
Maatregelen
Er zijn veel soorten maatregelen die
genomen kunnen worden.
Waarschijnlijk niet zo goed zichtbaar
maar wel een heel positief effect op
het milieu heeft het afschalen van de
beheerintensiteit over de gehele
oppervlakte. In Tholen is het maximale
aantal maaibeurten op 18-20x gezet.
