Sprot
Foto's spreken
VERAL komen ze van
daan, de sprotjes. Als liet even
maar kan van weer en wind
varen de visschers uit, langs
ie heele kust, in 't Noorden
en in t Zuiden, op .Waddenzee
en in de Zeeuwsche wateren
en ook op de Noordzee trekken
ze op voor het kostelijke
vischje, de sprot.
Sprot, de delicatesse, gerookt
gestoomd, of gebakken in
eigen vet! die nu door ons
eigen volk meer en meer ge
waardeerd wordt, die zich in
één slag overal populair heeft
weten te maken, nu de bok
king en de gerookte paling
schaars zijn.
Het is met die sprot een
vreemd geval. Hier in Monni
kendam verzekert men U, dat
sprot en sardijn hetzelfde is. Op
Wieringen bijvoorbeeld maakt
men er echter verschil tus-
schen er wordt beweerd, dat
sprot zooiets is als jonge ha
ring.
We zullen ons geen partij stel
len in dezen vaktechnischen
strijd over de haringachtigen.
Maar niemand zal ons tegen
spreken, dat sprot lekker, zelfs
heerlijk is.
Zóó van 't speet hebben we ze
gegeten. Versch uit de rook!
Sprot is er in soorten met
internationale namen!
Dat ligt aan de bewerking
aan de manier van rooken.
Want de sprot wordt zoowel
omgetooverd tot Kieler sprot
als tot Fransche sardientjes.
]\i 0NN1KENDAM heeft ge-
wacht op sprot! In hoop en
vreeze.
Toen het met de paling afliep
toen de lange dunnenen de
dikke vetten zich diep in den
bodem woelden, was er nog
slechts één hoop: de sprot.
Nu IS er sprot en heel Mon
nikendam heeft werk naar
men hoopt, voor een ganschen
winter!
We zijn er eens wezen kijken
en namen als slotindruk mee
naar huis: Men is er tevreden
en vol goede hoop. Wat wij
verder beleefden wordt U ver
teld op deze pagina's.
drijf het zijne, maar minder ingeno
men was men geweest met den prijs,
die te laat in 't seizoen was vast
gesteld, waardoor de rookers, die
duur gekocht hadden toen de markt
nog vrij was, nog wel niet direct met
een strop zitten, doch redelijke be
looning van zwaren arbeid verloren
zagen gaan. Anderzijds is er genoeg
doening over het feit, dat sprot geen
fancy-artikel geworden is, dank zij
het ingrijpen van den prijzencommis
saris. Men bleek hier trouwens over
al, ook onder de eenvoudigste vis-
schersjongens een open kijk te heb
ben op de noodzaak van de economi
sche maatregelen.
In hun werkplunje, die nog steeds
de oeroude visscherstraditie verraadt,
zal een nufje of een dandy, die de
filétjes „zoo'n reuze-lekker hapje"
vinden hun al of niet gepoederd
reukorgaantje voor ze optrekken, ze
vies vinden in hun vet-glimmende
kleeren sprot verwerken is nu
eenmaal niet geschikt voor een chi
que damesnaaikransjemaar men
zegge ons geen Kwaad van die open,
hartelijke kerels, die gastvrij zijn
met een natuurlijke wellevendheid,
die niet kankeren, maar werken, die
hun zoo belangrijk en smakelijk aan
deel staé.n in den productieslag: Vies
van buiten, toegegevenmaar
frisch en kerngezond van binnen, ge
speend wellicht van schoolsche wijs
heid en aangewaaide geleerdheid, al
die kerels van het Zuidend van Mon
nikendam. En als we zoo praten,
hier en daar, dan valt dat ons tel
kens weer op: Wie werkt met ambi
tie, met liefde voor zijn vak, kan
kert niet, maar doet, wat zijn hand
vindt te doen En als we dan on
willekeurig een vergelijking trekken
tusschen hen en onze „beschavings"-
centra, dan is de keus niet moei
lijk: Geef ons maar Monnikendam
met zijn sprot en zijn vischlucht en
zijn rookerigheid, die overal opkrin-
gelt naar den donkeren herfsthemel.
Hier vies van buitenaccoord,
dddrmaar neen, we willen niet
generaliseeren
Koop visch als ze er is
TERUGKEEREND tot de sprot
jes, komen we op de oude vis-
scherswijsheid: Koop visch als ze
er is.
En die visch, als er te veel is,
gaat dan in de vaten: Gevolg:
een nevenbedrijf, het kuipen, ook
zoo'n mooi Oud-Hollandsch vak.
Door rondreizende kuipers wor
den de vaten geregeld gecontro
leerd, opgeknapt en bijgewerkt.
Nieuw materiaal is nu moeilijk
te krijgen.
En dan naar de timmerfabriek van
de kistjes. Men kan zich er niet kee-
ren van de latjes en plankjes. Het
is nu rustig, éénman kan in de
eigen fabriek het werk af, soms
meppen er tien twaalf hamers
tegelijk de dunne, ruwe kistjes in
elkander. De kistjes zijn nu noodig
voor het juiste gewicht, voor goede
verpakking.
Vroeger ging de sprot per bosje,,
nu per gewicht.
De zwendel is er uit. Er worden geen
bliekjes meer tusschen gestopt, (bliek
is een minderwaardig vischje, dat
onder den verzamelnaam „nest" thuis
hoort) en er bestaan geen bosjes
meer, die telkens kleiner kunnen
worden. Men weet nu, wat men
koopt.
En hierbij zijn wij allen gebaat: de
bonafide rooker, de bonafide hande
laar en uiteindelijk, de verbruiker,
die weet, wat hij eet
PROTWe vertelden er hier
iets van.
Springend van den hak op den
tak.
Flitsen uit het bedrijf, flitsen
van de menschen, die ze voor
ons gereed maken.
Beelden, die uiteraard op geen
volledigheid aanspraak kunnen
maken, maar die slechts bedoe
len óók voor dit zoo interessant
onderdeel van den Landstand
wat aandacht op te eischen, op
dat wij elkander zier op z'n
best, in onzen arbeid! In ons
groot zijn' als klein onderdeel
van het geheel: Voeders van
ons volk.
SwS.
Andere pagina, rechts boven: De sierlijke speeltoren van Monniken
dam. Evenals de beroemde waag te Alkmaar heeft deze toren zijn
„ruitertjes", die zich op het podium vertoonen als de klok slaat.
Andere pagina, links onder: Vijf verdiepingenboven elkaar hangen
de sprotjes aaneengerijd in den nok van het rookhok. Aan ieder „speet"
hangen dertig vischjes, de speeten buigen door onder het gewicht.
Deze pagina, links boven: Sprot aan het „speet". Dit speet is eerst
voorloopig uitgestreken om opgehangen te worden. Daarna worden
de vischjes nog nauwkeurig verdeeld, opdat ze allen vrij hangen,
hetgeen noodig is om een regelmatig rookproces te bereiken.
Deze pagina, links onder: In de timmerfabriek, waar de kistjes in
vele maten gereed gemaakt worden. De latjes en plankjes komen
op maat gezaagd uit de houtzageryen aan de Zaan. Hier worden de
kistjes ervan in elkaar gezet, een routinewerkjedat met ongelooflijke
snelheid en handigheid geschiedt.
Deze pagina, -'echts boven: De „motvuurtjes"' Jranden en rooken.
Nu nog een schop natte houtkrullen erop, de deur dicht en het
alchemistenwerk begint! Na een uurtje is de sprot voor consumptie
gereed en kan het spel opnieuw beginnen. Op de foto ziet men
duidelijk de boven- en onderdeuren, waarmee het rookproces geregeld
kan worden. Geheel rechts is de bovendeur oj) een kier geopend, in
dit rookhok werd de visch gestoo?nd.
(Foto's Landstandpersdienst Koper)
