Wenken van de week
Vonkjes
Met land van i@n Br
Wenken voor den verbouw van koolzaad
DEN HOEK
Het dorschen van het koolzaad is in de
meeste streken van ons land nu in vol
len gang. Overal werkt men met man
en macht, om het zaad zoo spoedig
mogelijk geborgen te krijgen. Het blijkt
dat de 4
koolzaadsnu itlcever
in verschillende streken nogal wat
schade heeft toegebracht. De larve van
den snuitkever veroorzaakt door zijn
vreterij leege peulen. Bij ernstige aan
tasting kan dat een aanmerkelijke
opbrengstverlaging tot gevolg hebben.
Bestrijding is practisch niet mogelijk.
Men zal het meer in het voorkomen van
schade moeten zoeken, n.l. door vrucht
wisseling. dus geen koolzaad op kool
zaad verbouwen.
Eenige maanden geleden is een boek
werkje verschenen over de
beteeken is van koper voor plant
en dier.
Dit goed uitgevoerde werkje met 'n
aantal mooie illustraties verduidelijkt,
geeft in bevattelijke termen weer, wat
er alzoo op het gebied van de koper
huishouding voor den landbouw en vee
teelt van belang is.
Wij hebben al meer dan eens op de be-
teekenis van het element koper voor
de opbrengst der gewassen en den ge
zondheidstoestand van het vee gewe
zen. Het boekje van W. J. Melchers
Hbzn. en Ir. H. J. Gerritsen l.i., kan er
zeker heel wat toe bijdragen, in rui
meren kring belangstelling voor koper
te wekken. Hoewel de waarde van een
koperbemesting niet overschat moet
worden, zijn er toch heel wat gronden,
waar een dergelijke bemesting gunstige
resultaten kan geven.
Met het begin van de
oogstwerkzaamheden, 't
rooien van vroege aard-
appelen en van goed-
gekeurd pootgoed, het
zichten van koolzaad enz., kómt ook
het arbeidsvraagstuk
zich weer sterker in de aandacht drin
gen.
Deze week viel te constateeren, dat er
tal van moeilijkheden op dit terrein zijn,
maar tevens, dat deze moeilijkheden
soms plaatselijk zijn, en door een goed
functionneeren van het apparaat van
arbeidsbemiddeling en oogstvoorziening
voor een belangrijk deel kunnen wor
den opgelost.
In een streek, waar zeer veel pootgoed
verbouwd wordt, hetwelk grootendeels
in de A-klasse goedgekeurd moest ge
rooid worden, gebeurde het volgende.
Er was haast niet aan werkvolk te
komen. Het bureau Oogstvoorziening
moest ingrijpen en zou er waarschijnlijk
toe moeten overgaan, hier en daar
arbeiders te vorderen, om deze bij het
rooien te werk te stellen.
Op een afstand van iy2 uur fietsen
daarvan kwam het echter voor, dat
volop arbeiders voor het rooien te krij
gen waren. Daar kwamen er zich zelfs
aanbieden, terwijl de boeren er reeds
voldoende hadden. Die arbeiders gin-
f en dan niet verder zoeken, maar tracht
en, door zich aan te bieden voor lager
loon, toch aan den slag te komen.
Hier köopt toch iets niet. Het is toch
te erg, dat men in de eene plaats het
pootgoed noodgedwongen in een lagere
klasse moet laten komen, omdat het
niet op tijd gerooid is, terwijl men een
paar uur verder arbeiders in overvloed
heeft. Van boven af moet hier regelend
ingegrepen worden, en dat gebeurt ook
inderdaad. Daardoor kunnen heel wat
oogstmoeilijkheden worden voorkomen
en opgelost.
(Vervolg van de Voorpagina)
van slagen nagegaan. Het resultaat
was:
c
N®
O
O
pet. pet. pet. pet.
voor 20 Aug. 80 15 5
20—31 Aug. 61 28 6 5
1—15 Sept. 38 30 12 20
na 15 Sept. 10 18 16 56
De late zaaitijd moet wel als de be
langrijkste factor worden beschouwd,
die veroorzaakt heeft, dat in vele ge
vallen op zandgrond de stand te wen-
sefcen overliet. Is dte tijd van zaaien
niet vroeg genoeg geweest, dan kan
men latei- aan den stand van het gewas
zco goed als niets meer verbeteren.
Natuurlijk is er ook bij op tijd ge
zaaide gewassen wel in sommige geval
len een minder goede stand waargeno
men. bijv. door te geringe of te late
bemesting met stikstof, ongeschikte
perceelen, wildschade en te weinig ver
pleging.
Deze gegevens illustreeren wel zeer
duidelijk. cMt iedere koolzaadverbouwer
er met inspanning van al zijn krachten
naar moet streven omstreeks midden
Augustus te zaaien en hiermede dus
ook moet rekenen bij de keuze der
voorvrucht. Het hierboven geciteerde
voorschrift dient geheel ongewijzigd
te worden gehandhaafd.
Hoeveelheid zaaizaad
Hit proeven met verschillende plant-
afstanden is in 1943 gebleken, dat ver
kleining van het aantal planten door
dunnen of hakken in najaar of voor
jaar de opbrengst zoo goed als steeds
heeft verlaagd, soms zelf in belangrijke
mate. Bij een hollen stand blijft "kool
zaad langer öoorblotien en het tijds
verloop tusschen bloei en rijping wórdt
kleiner. Bij een zeer hollen stand is
het. zelfs mogelijk, dat koolzaad in
eind Juni voor den tweeden keer met
bloei gaat beginnen, waarvan niets
meer terecht komt, zooals in dit jaar
is waargenomen. De voorkeur verdiende
een stand met 50 k 100 planten per
\k. M., dat is 'dus bij een rijenafstand'
van 40 cm. een afstand in de rij van
2\»~—5 cm. Men zal dezen stand kunnen
bereiken door 125 k 150 korrels per
vk. m. te zaaien of per ha. 5 kg. van
Hamburger en 7 kg. van Lembke's en
Janetzki's koolzaad.
Bii ongunstige omstandigheden (bijv.
minder vruchtbaar perceel of weinig
st ikstof beschikbaar) moet men in het
bijzonder trachten een dichten stand
Le verkrijgen; men neme den rijen
af stand dan ook kleiner dan 40 cm.,
want rijen van 40 cm. worden in die
gevallen niet voL
Terloops moge hierbij nog worden op
gemerkt, dat schoffelen en hakken tus
schen de rijen in het najaar en in het
vroege voorjaar de opbrengst wel zeer
ten goede kan komen; het is van be
lang een groote ontwikkeling van muur
te verhinderen, die in het voorjaar bijna
niet te vernietigen is.
Koolzaad verdraagt eggen in het voor
jaar goed, men egge overdwars.
Stikstof bemesting
Koolzaad behoort tot de gewassen die
de stikstof tot de hoogste waarde bren
gen. De stikstof moet zco vroeg moge
lijk in het voorjaar worden gegeven,
omdat de groei vroeg in het voorjaar
begint.
Op gescheurd oud kleigrasland zal geen
stikstof bemesting noodig zijn; op min
der goed grasland of op gescheurd
grasland op lichteren grond, kan men
bot 60 kg. zuivere stikstof geven. Op
een goeden erwtenstoppel is 80 k 100
kg. stikstof een goede gift en op de
armere stoppels zooals die van gra
nen, kan men tot 120 en 160 kg. en
now hooger gaan. Gemiddeld kan men
rekenen, dat 1 kg. zuivere stikstof 7
k 9 kg. koolzaad opbrengt, wanneer
deze op een erwten- of graanstoppel
wordt aangewend. Op graanstoppeEs
kan men in het najaar reeds 20 a 30
kg. stikstof geven om voor den winter
een behoorlijke ontwikkeling der plan
ten te bereiken.
Koolzaad neemt gemakkelijk kali op,
zoodat op klei en zavel geen kali be
hoeft te worden gegeven. De kali kan
oar» voor kali gevoelige gewassen als
aardannelen, erwten, boonen en klaver
beschikbaar komen.
Ons volk vraagt vet:
scheurt vóór 10 Augustus
Jonge hennen moeten niet bij oudere
hennen in één hok worden geplaatst.
Het hok moet frisch, ruim en rein zijn.
Een kippenhok dat in de zomermaan
den geheel dicht is, is een slecht hok:
pluimvee kan slecht tegen de hitte.
Tuberculose bij kinderen wordt vaak
veroorzaakt door rundertuberkelbacil
len. die zij met de melk en mogelijk
ook in stallen, hebben opgedaan.
Boerenkool en andijvie kunnen nog wor
den geplant tot half Augustus.
De productie van mensehelijk voedsel
op bouwland is bijna driemaal zoo groot
ais die via de koe op grasland.
Bij extra teelt van koolzaad op ge-~
scheurd land ontvangt men 500
scheurpremie per ha., voorts koolzaad
koeken voor 't vee en een verminderde
hooi levering.
De grootst mogelijke opbrengst van
koolzaad wordt niet bereikt, als niet
vóór 21 Augustus wordt gezaaid.
VAN den Oostelijken oever van den
Dullaert, het dlolle water dat Oost
en West Zeeuwsch Vlaanderen
scheidt, wenkt naast een slank omhoog
priemenden toren een rank molentje.
Daar ligt omgeven door weelderige vel
den, het stille landelijke Hoek, een
dorpje met een eigen specifiek karakter.
Dit gebied, het middenstuk van ons ge
west stond onder den naam Committinus
van omstreeks 1588 geruimen tijd onder
het bestuur der Gecommitteerde Raden
van Zeeland en omvatte destijds Axel,
Terneuzen en Biervliet met omliggend
gebied.
Men kan het dus aanduiden als het
eerste Zeeuwsch Vlaanderen, daar Staats
Vlaanderen, het overige deel Noordelijk
van Vlaanderen, jia de verovering in 1604
door Prins Maurits als wingewest vanuit
Den Haag werd geregeerd en bij den be-
ruchten Vrede van Munster staatkundig
losgescheurd van de machtige gewesten
en bij de Noordelijke Nederlanden ge
voegd.
Het dankt zijn ontstaan aan den onder
gang van enkele dorpjes in de omgeving.
Rond 1600 teisterde één in dien tijd, vaak
voorkomende watervloed deze streek,
vruchtbare polders vloeiden en Willems-
kerke alsmede Vreemdijke verzonken in
de woelige wateren.
De overgebleven bewoners waren echter
niet verslagen, begonnen opnieuw met
frisschen moed en stichtten een andere
nederzetting Den Hoek. De geredde klok
van het den 25 Nov. 1601 verdronken
Vreemdijke werd den 26 Juli 1608 in het
pasgebouwde kerkje der nieuwe woon
plaats opgehangen. Ze was toen al meer
dan een eeuw oud en droeg als inscriptie
„Maria heet ick en sal bevrieën. Den
armen sondaren 't allen tleën. Ghegoten
in het jaar O. H. 1503."
Hoek heeft het waardevolle erfstuk niet
mogen behouden en geraakte het in den
Franschen tijd kwijt. In 1798 gebruikten
eenige Vlamingen de klok om alarm te
slaan, de Franschen namen haar daarom
mede naar Axel, waar ze een plaats kreeg
in den raadhuistoren.
Men ve elt, of het werkelijk waar is valt
niet mee zekerheid vast te stellen, dat
de klok op een kar werd vervoerd en
er onderweg afduikelde, vandaar het nog
in den volksmond levende gezegde „de
Hoek is van de kar gevallen". Bij de
slooping van het oude Axeler raadhuis
eenige jaren terug, verhuisde de oude
klok naar het nieuwe raadhuis, of ze
zich daar nog bevindt, is mij momenteel
niet bekend.
Zoo groeide uit de kleine nederzetting
der 17e eeuw het tegenwoordige Hoek,
en evenals toen leven de bewoners van
landbouw en dijkwerk.
Naast boeren en landarbeiders treft meft
hier vele dijkwerkers aan. Hoek is het
dorp der polderjongens, die soms ver
van huis gaan arbeiden aan de groote
zeewerken. Tevens is er in de omgeving
werk, de zeeweringen van den Braak
man en de Schelde vragen .eveneens on
derhoud.
Hoek is op één na de grootste gemeente
van het Oostelijk deel en beslaat een op
pervlakte van 5295 H.A. met een inwoner-*,
aantal van rond de 2700 zielen. Als land-
houw dorp bij uitnemendheid beleefden de
nijvere en sobere bewoners in de „crisis- -
jaren", dien goeden ouden tijd waarover
velen nog zoo graag spreken, veel ellende
en ontbering.
De boeren moesten onmachtig toezien, hoe
hun bedrijf langzaam maar zeker ten
gronde ging, terwijl voor de arbeiders i
slechts een kleurlooze trieste toekomst
grauwde, nergens vond men zooveel werk-
loozen als juist hier, en dan durven
velen nog gewag maken van de „zege
ningen der heilige democratie."
Daar Hoek tot de jongste dorpen be
hoort, kan het niet zooals andere plaat
sen terugzien op een roemrijk, felbewo-:
gen verleden, de tijden gleden er kalm
Zaaizaadregeling 19441945
Evenals het vorige jaar zal ook niet te
velde gekeurd zaaizaad worden vrijgegeven,
met uitzondering van lijnzaad, groene
erwten, schokkers, Juliana-tarwe, Abed
Kenia-gerst en Mansholt Hamburger «kool
zaad.' Ten aanzien van niet te velde ge
keurde Julianatarwe wordt de beslissing
aangehouden. Het bedrijfschap voor zaai
zaad en "pootgoed voor akker, en weide-
bouw verwacht, dat de telers in hun eigen
belang op de eerste plaats het zoowel te
velde als op partij goedgekeurde zaad zul
len aankoopen. Om den telers, die niet
in de gelegenheid zijn te velde en op partij
gekeurd zaad aan te koopen, voor het
niet te velde gekeurde zaad toch een zoo
goed. mogelijke kwaliteit te garandeeren,
zal dit zaad door den N.A.K. op partij
goedgekeurd en geplombeerd moeten zijn,
terwijl om ongewenschte concurrentie met
het volledig gekeurde zaad te voorkomen,
de verbruikersprijs door middel van een
heffing gelijk wordt gesteld aan den prijs
voor een tweeden en ouderen nabouw, ter
wijl het voor den handelaar minder aan
trekkelijk z«i worden gemaakt, niet te
velde gekeurd zaad te verkoopen. Voor
den aankoop van niet te velde gekeurd
zaad geldt de regeling, dat bij eiken aan
koop door den kooper een geteekende
koopverklaring aan den teler wordt afge
geven. Deze koopverklaring moet aan de
P.A.V.A.-ambtenaren getoond kunnen wor
den, wanneer inlevering wordt verlangd.
Zonder deze verklaring is de teler gehou
den onmiddèllijk aan zijn leverplicht te
voldoen. Het is verboden niet te velde
gekeurde granen, zaden en peulvruchten
in afwachting van een mogelijken verkoop
voor zaaidoeleinden vast te houden. De
handelaar is verplicht binnen 10 dagen na
aankoop een copie van de koopverklaring
te zenden aan het bureau van den provin
cialen voedselcommissaris, afd. zaaizaad,
van de provincie, waarin de teler woont.
Aankoopen, welke niet tijdig bij den P.V.C.
bekend zijn, worden niet erkend. Het be
drijfschap behoudt zich het recht voor
aankoopen van niet te velde gekeurde
zaden niet te erkennen, wanneer naar het
oordeel van het bedrijfschap door een han
delaar boven zijn behoefte wordt aange
kocht. De noodige ZT-vervoerbewijzen voor
niet te velde gekeurd zaad worden door den
P.B.H. eerst na het innen van de heffing
aan de telers verstrekt, terwijl bij het aan
vragen van het vervoerbewijs door den
teler de koopverklaring moet worden inge
leverd.
Koolzaad. De handel in koolzaad is on
der de normale voorwaarden toegestaan
aan alle handelaren, die van het "bedrijf
schap een vergunning hebben ontvangen
tot het verhandelen van granen, peul
vruchten of fijne zaden. Van Mansholt's
Hamburger koolzaad is alleen de handel
in origineel zaad toegestaan. Van de andere
rassen alsook van raapzaad is de handel
zoowel in te velde en op partij als alleen
op party gekeurd zaaizaad toegestaan.
Groene erwten. Voor groene erwten
blijft de quoteeringsregeling gehandhaafd.
Aankoopquotum en richtlijnen zullen zoo
spoedig" mogelijk aan de handelaren wor
den medegedeeld. Mochten voor bepaalde
doejeinden niet te velde goedgekeurde'
zaalerwten noodig zijn, dan mogen deze
slechts worden aangekocht door nader aan
te wyzen handelaren, die hiervoor een quo
tum ontvangen. Zij kunnen voor den aan
koop andere handelaren inschakelen.
Zaailijnzaad. Door den N.A.K. te velde
en op partij gekeurd zaailijnzaad mag vrij
door de daartoe gerechtigde- handelaren
aangekocht worden. Niet te velde gekeurd
zaailijnzaad zal echter uitsluitend door
nader aan te wijzen handelaren en de
door hen ingeschakelde inkoopers aange
kocht mogen worden.
Zaaipeulvruchten voor volkstuinders.
Een regeling voor de volkstuinders zal
t.z.t. worden bekend gemaakt.
Handel van boer tot boer. De handel
van boer tot boer is toegestaan, wanneer
deze zich beperkt tot het verhandelen van
zaaiproducten van eigen oogst en indien
afgeleverd wordt in de eigen of aangren
zende gemeenten. Zoowel het te 'velde als
niet te velde goedgekeurde zaad moet
definitief door den N.A.K. geplombeerd
zijn. Aflevering van niet te velde gekeurd
zaad is slechts toegestaan van die soorten,
waarvan de handel is vrijgegeven. De ver-
voerbewyzen worden slechts afgegeven, in
dien de verschuldigd^ .heffing op het niet
te velde gekeurde zaad is voldaan.
Handel in schapen en lammeren
Voor het vervoeren van lammeren worden
geen geleidebiljetten meer uitgereikt, zoo
dat de vz-ije markten niet meer kunnen
worden gehouden. Zooyrel voor heft ver
voeren van schapen als voor lammeren,
geboren in 1944, worden dus geen geleide-
biljetten afgegeven, behalve: 1. bij ver
weiden tusschen perceelen van hetzelfde
bedrijf; 2. voor vervoer naar slachtvee-
markten en noodslachtplaatsen3. voor
vervoer van slachtschapen en -lammeren
voorzien van slachtveemarktmerken4.
voor het vervoer van stamboekschapen en
stamboeklammeren tusschen stamboekle
den onderling, wanneer een schriftelijk
gunstig advies van het betrokken stam
boek kan worden overgelegd. Met de
merking der lammeren wordt direct aan
gevangen.
Het ligt in de bedoeling in den nazomer,
met het oog op de nodzakelijke verschui
vingen van fokmateriaal, het vervoer van
schapen en lammeren weer mogelijk te
maken.
Verzekering rundvee
De bepalingen van de regeling op den
handel in gebruiksvee houden in, dat,
indien op de taxatiemarkten voor rundvee
een rund wordt gekocht, dit van het
oogenblik der toewijzing af voor rekening
en risico is van dengene, aan wien het is
toegewezen, dat is van den veehouder op
wiens aankoopvergunning het rund is, toe
gewezen. Overwogen is, of voor dit risico,
dat transportschade, wettelijke aansprake
lijkheid e.d. omvat, een collectieve verze
kering zou worden ingevoerd. Het Be
drijfschap voor Vee en Vleesch is echter
voorshands niet voornemens een derge
lijke collectieve verzekering voor te schrij
ven. Het wordt aan de beslissing van den
veehouder overgelaten of hij zich tegen
het risico wil verzekeren; indien hij tot
verzekering besluit, kan hij zulks zelf
dpen of door den voor hem optredenden
handelaar laten doen. In het laatste ge
val zullen de daaruit voortvloeiende kos
ten boven de vastgestelde provisie van
den handelaar, welke 2 pet. van den koop
prijs bedraagt door den opdrachtgever
aan zijn handelaar moeten worden 'ver
goed.