zie in de Gazette de France dat de
Keizer een loteling tot officier heeft
bevorderd, van wie de vrouw zich
aan zijn voeten is komen werpen. Dat
is zo onnozel, dat ik niet weet hoe
de redacteur van die Krant het heeft
kunnen drukken.
Verbastering
Over de reis van 1811 bestaat nog
een Zeeuws verhaal, waarin Napoleon
zich goedgunstig betoont jegens een
schipper. Het Zeeuwse deel van deze
reis liep volgens de route (Oosten
de) - Breskens - Vlissingen - Mid
delburg - (waar Napoleon de sleutels
van de stad weer niet in ontvangst
wenste te nemen!) - Veere - Vlis
singen - Terneuzen - Bath - (Ant
werpen)
In het heemkundige tijdschrift Varia
Zelandiaegedurende jaren uitgege
ven door de Kwadendamse hoofdonder
wijzer Adriaan de Boo (1920-1987)
en enkele medestanders, werd in
1965-1967 een aantal 'Varia over Na
poleon' opgenomen. Deze mededelingen
en stukjes van verschillende inzen
ders behandelden voornamelijk Na
poleons bezoek aan Zuid-Kraaijert
'omstreeks het jaar 1810'. P. Rijk
Azn uit Ovezande had de door hem
vermelde gegevens van zijn oom Ma
rien, geboren in 1853, die hem des
tijds alles 'haarfijn' had verteld en
wiens mededelingen door Rijks
schoonvader waren bevestigd. Volgens
Rijk was Napoleon na zijn bezoek aan
de boerderij van Honderd (door de
auteur Klaas Hoondert genoemd) door
de schipper die hem ook van Walche
ren naar Zuid-Beveland had ver
voerd, naar Terneuzen gevaren. Nau
welijks was de keizer aan boord, of
er brak een onweersbui los met zware
regen. Rijk: 'De schipper, bezorgd
voor het prachtige pak dat de keizer
aan had nam zijn zware oliejas en
deed die Napoleon om zijn schouders.
Napoleon was daar diep door getrof
fen, want toen de keizer in Terneu
zen aan wal gezet werd, zei hij: "U
zult voortaan Uw leven lang 20 frank
per jaar donatie genieten." Doch na
verloop van een jaar of drie, vier,
werd Napoleon verslagen te Water
loo. Toen vreesde de schipper, dat
het met die donatie wel afgelopen
was, maar de Franse Staat is deze
belofte getrouw nagekomen tot de
schipper overleed. Hij is 84 jaar ge
worden.
Hier hebben we met een 'echte' sage
te doen: de historische achtergrond
van Rijks verhaal is rijkelijk diffuus
geworden. P. Rijk corrigeerde zich
zelf - of de typist van Varia Zelan
diae - in een latere aflevering van
het blad met de melding dat de ver
goeding geen 20 frank per jaar, maar
per week had bedragen, hetgeen zoals
de redactie ook doorhad al even on
waarschijnlijk was. Bovendien plaatste
Rijk Napoleons tocht naar Terneuzen
een reis te vroeg. Immers, niet in
1810, toen de keizer Zuid-Kraaijert
bezocht, maar in 1811 voer Bonaparte
naar Terneuzen, en dan nog vanuit
Vlissingen. De chroniqueur van reis
van 1811, C.F. Gijsberti Hodenpijl,
meldt in zijn Napoleon in Nederland
(1904) geen enkele bijzonderheid om
trent deze overtocht, terwijl hij het
verhaal van de tocht over het Zwin
wel heeft opgenomen. Ik heb Rijks
verhaal ook niet in andere bronnen
aangetroffen en ga er maar van uit
dat het een verbastering van het re
laas van Napoleons Zwintocht is. Want
ook betreffende het bezoek aan de
boerderij van Honderd wijkt Rijk nog
al af van andere versies. Zo meldt
hij dat de door hem Kaatje genoemde
boerendochter niet gediend was van
de 'liefkozingen' van Napoleon en 'ze
gaf hem een klap in het gezicht, waar
overigens de bruut nauwelijks op rea
geerde' Keizer en onderdaan zijn
hier afgezakt tot rolfiguren in een
klucht, uitgevoerd in het dorpshuis.
Acrostichon
Een andere boerderij die volgens P.
Rijk door Napoleon in de Kraaijertpol-
ders is bezocht, had later bij wijze
van aandenken aan het bezoek een
planken beschot in de schuur, waarop
het volgende rijm was ingesneden:
8
