EEN MILDDADIG 'MENSCHEN MOORDER'
Zeeuwse Napoleon-overleveringen
door
Jan J.B. Kuipers
Napoleon! zie duizend tongen
Uw naam verbreiden over de aard!
W. Bilderdijk, Ode aan Napoleon (1806)
Na de losmaking van Zeeland en het
gebied ten zuiden van Waal en Merwe-
de uit het Koninkrijk Holland en de
inlijving ervan bij Frankrijk in maart
1810 (Vlissingen was eind 1807 al door
het keizerrijk geannexeerd), kwam
Napoleon zijn nieuw verworven Zeeuw
se gebied inspecteren. Tijdens dit
bezoek aan het nieuw te vormen Dépar
tement des Bouches de l'Escaut werd
hij vergezeld door de keizerin Marie
Louise en een groot gevolg. De Middel
burgse burgemeester J.H. Schorer,
aan het hoofd van de municipaliteit
en een compagnie gewapende burgers,
wachtte op 9 mei 1810 de keizer op
aan het Groenewoud. Omstreeks half
acht 's avonds trad hij Napoleon te
gemoet, die uit Vlissingen met een
klein gezelschap te paard in Middel
burg arriveerde, zo'n half uur na
de keizerin. Daar Napoleon in een
voudig tenue was en geen distinctie
ven droeg, beging Schorer de vergis
sing de persoon die op de keizer volg
de aan te spreken. Of dit feit Bona
parte in 't bijzonder heeft geërgerd
is niet bekend, maar toen Schorer
eindelijk de juiste persoon adresseer
de en hem de sleutels van de stad
aanbood, viel Napoleon hem in de re
de met de mededeling dat hij ze wei
gerde te aanvaarden. Vervolgens
vroeg hij Schorer of hij de persoon
was die de sleutels het vorige jaar
ook aan de Engelsen had aangebo
den (tijdens hun bezetting van Walche
ren in 1809), en bij die gelegenheid
de stad feestelijk had doen verlich
ten? Nadat Schorer had ontkend dat
zoiets ooit had plaatsgevonden en op
een nieuwe vraag van de keizer zijn
hoedanigheid van burgemeester had
onthuld antwoordde Napoleon: 'De
burgemeester van uw stad is een
schurk, en hij zal streng worden ge
straft'
'En zo reed hij vliegens heen,' aldus
Schorer in zijn dagboek*De toon
en de houding van de monarch werden
door de burgemeester 'menacant' geacht,
en Schorer was dan ook 'met iedereen
stupéfait'
De confrontatie van Napoleon en Scho
rer biedt het vertrouwde beeld van
schoffering van vaderlandse aanzien
lijken door de Corsicaanse usurpator
tijdens zijn Nederlandse reizen van
1810 en 1811. Napoleon kon het zich
veroorloven naar gril en willekeur
grof en boosaardig of juist edelmoedig
en milddadig op te treden. Schorer,
telg uit een - van oorsprong Akens -
Zeeuws patriciërsgeslacht, tekent zich
daarentegen in zijn dagboek als een
man die als geen ander de kunst van
het schipperen en het compromis
moest verstaan, en die voortdurend
balanceerde tussen behoud van een
zekere integriteit en het hangen van
de huik naar de wind. Hij bekleedde
met tussenpozen ambten tijdens de
oude Republiek de Bataafse Repu
bliek, het Koninkrijk Holland, het
Franse keizerrijk en het Koninkrijk
der Nederlanden^. Zelfs in zijn dag
boek vindt men geen heviger uiting
van afkeuring van Napoleons handel
wijze dan de opmerking dat 'veel
waardiger menschen dan ik nog veel
meer leed onverdiend was wedervaa-
ren'
Legendevorming
In het tweede deel van zijn bekende
Napoleonbiografie heeft J. Presser
een overzicht in vogelvluchtperspec
tief van 'de legende van Napoleon'
3
