Conclusie
Concluderend kan ik stellen dat wij voor Zeeland slechts zeer ten dele kunnen
spreken van homines novi. Ook de term Bataafse revolutie of omwenteling is hier
minder van toepassing. Een 'fundamentele reorganisatie van het bestuur' is wellicht
de meest juiste omschrijving van de in 1795 plaats gehad hebbende gebeurtenissen.
Het nieuwe daarbij dient men veeleer te zoeken in de grotere toegankelijkheid van het
bestuur voor bredere lagen van de bevolking, waardoor naast de steden ook het
platteland, en naast de hervormden ook andere gezindten en naast de vermogenden
ook minder vermogenden deel kregen aan het bestuur van het gewest.
Noten
1. Het Homines Novi onderzoek was een gezamenlijk project van de Rijksarchiefdienst. De verantwoor
delijkheid voor de Zeeuwse bijdrage lag bij Leo Hollestelle, Yvonne Welings en Lieuwe Zoodsma.
Beide eerstgenoemde voormalige collega's bij het Rijksarchief in Zeeland wil ik uitdrukkelijk noemen
gezien hun aandeel in het onderzoek. Het was Yvonne Welings die in een reeks van jaren tussen de
bedrijven van haar normale werkzaamheden door de gegevens heeft verzameld, die het Zeeuwse deel
van het onderzoek tot een van de meest complete en volledige onderdelen heeft gemaakt. Leo Holle-
stelle heeft dankzij diepgaand onderzoek in de bronnen en de literatuur een boeiende inleiding weten
te schrijven, die voor een belangrijk deel weer als basis kon dienen voor deze bijdrage.
2. De navolgende beschrijving van de gebeurtenissen in 1795 is gebaseerd op L.M. Hollestelle,
Y.J.A. Welings en L. Zoodsma. De eerste volksvertegenwoordigers van Zeeland in 1795, in: P. Brood,
P. Nieuwland en L. Zoodsma, Homines Novi. De eerste volksvertegenwoordigers van 1795 (Amster
dam 1993) 481-515, M. van Empel en H. Pieters, Zeeland door de eeuwen heen (Middelburg 1959),
deel 2 en P.W. Sijnke, 'Middelburg in woeling en strijd rondom 1787'. in: Archief Zeeuwsch Genoot
schap der Wetenschappen (Middelburg 1984) 49-89.
3. Het gezamenlijk eindresultaat werd gepresenteerd in: P. Brood, P. Nieuwland en L. Zoodsma, Homines
Novi. De eerste volksvertegenwoordigers van 1795 (Amsterdam 1993). Per provincie zijn overdrukken
verkrijgbaar.
4. R. Daalder, 'Haarlem en de Democratische Revolutie', in: Jaarboek van de Vereniging Haerlem 1975
(Haarlem 1976) 129-229; A.G. van der Steur, 'Haarlemse patriotten in 1795', in: Jaarboek van de
Vereniging Haerlem 1970 (Haarlem 1971) 182-203.
5. Zie noot 3.
6. Zie bijvoorbeeld J.H. Appelius. De staatsomwentelingen van 1795 in haren aartloop, en gevolgen
beschouwd (Leiden 180124-25.
7. L.M. Hollestelle. Homines Novi, 512.
8. Zie noot 6.
DE HOMINES NOVIIN ZEELAND
21
