onderverdeling van het land. Van de Luijster verdeelde het dorp in vier blokken met
elk twintig percelen van één acre (ongeveer een halve hectare) met in het midden
een plein voor de school en de kerk.
Zoals al eerder werd vastgesteld, waren de Zeeuwse leiders veel minder ambitieus
dan de twee andere Hollandse emigrantenleiders. Van de Luijster was in de gelegen
heid om een imperium op te bouwen. Met een vermogen van ruim 40.000 had hij
land in overvloed kunnen kopen om met hoge winsten te verkopen. Maar hij deed
heel wat anders. Hij verkocht land voor de aankoopprijs aan zijn medereizigers en
leende zijn geld uit in termijnen van twintig jaar en vroeg geen rente als een weduwe
dat niet op kon brengen. Dankzij zijn fondsen kon iedere kolonist een begin maken.
Daarnaast financierde hij de noodzakelijke voorzieningen, een weg naar Holland, een
kerk, een school en het postkantoor. In de zware eerste winters ondernam hij de
gevaarlijke tocht naar Grand Rapids om de uitgeputte voorraden van de Zeeuwen aan
te vullen. Ook op kerkelijk gebied speelde hij een voorname rol. Hoewel hij neigde
naar formalisme, stond hij toch geheel achter de aansluiting bij de Reformed Church
in America, al erkende hij dat dit kerkgenootschap niet volmaakt was. Hij was over
tuigd van de integriteit en echte vroomheid van de vertegenwoordigers van de
Reformed Church.10 Dankzij zijn dagboek is ook bekend dat de sociale controle goed
werkte, ook toen er nog geen overheidsfuncties waren: Dinsdagmorgen om half
zeven uuren (12 september [1848]) Rommel de Koning Kruyf een gat in zijn hooft
geslagen met een knorrestok. Zijn moeder vloog hem in het haaij. Hiervan
Prossesverbaal gemaakt en gezonden na de stad na Mr Post geteykend Ad Kruyf,
Albert Burger, Adriaan Glerum' en 'Zaterdag avond 16 september [1849] Hiefkens
vrouw Braaf Dronken geboodschapt J. de Hond'."
Verhoudingen met omliggende plaatsen
Het dorp profiteerde van zijn strategische ligging midden in het vestigingsgebied van
de Nederlanders en van zijn behoorlijke omvang. De volgorde van vestiging in de
streek was niet doorslaggevend voor de bloei van het dorp. Vlak voordat de Zeeuwen
arriveerden was een groep Friezen aangekomen en ook Drenthen hadden zich al in de
streek gevestigd. De snel opgebouwde kerk in Zeeland was een belangrijke trek
pleister, niet alleen voor nieuwe immigranten, maar ook als vergaderplek van de clas
sis, de kerkelijke vergadering die als overlegorgaan van de kolonie fungeerde. Al
werd regelmatig de klacht geuit dat de tweejaarlijkse classicale vergaderingen zouden
moeten rouleren, toch bleef in de belangrijke jaren waarin de basis voor de gemeen
schap werd gelegd, de classis Holland steeds vergaderen in de kerk van Zeeland. De
plaatselijke bevolking beschouwde de beraadslagingen als een uitje en velen onder
braken hun werk om ze te volgen. Dientengevolge waren de Zeeuwen en vooral hun
beminnelijke dominee vaak betrokken bij het bemiddelen in conflictsituaties en het
opbouwen van het kerkelijk leven. Van der Meulen hielp moeilijkheden in Vriesland
tot een goed einde te brengen, hij installeerde nieuwe predikanten, bemoedigde de
gemeentes in Rochester en Buffalo in New York en hielp de inwoners van Pella aan
een geregeld kerkelijk bestuur.12
De relatie met het dichtbij gelegen Groningen zorgde voor de meeste problemen
op kerkelijk gebied. De Groningers hoorden kerkelijk bij Zeeland, maar wilden graag
een eigen kerk. Toen kandidaten voor kerkenraadsfuncties uit Groningen niet werden
gekozen, begonnen ze hun eigen erediensten te houden. De Zeeuwse kerkenraad
VAN ZEELAND NAAR ZEELAND
37
