allebei emigreerden met als doel een huwelijk aan te gaan. Het gezinshoofd en 11 alleenstaanden
gaven aan werkzaam te zijn als landarbeider. Behalve deze emigranten moeten er in Burgh dus ook
mensen naar elders zijn vertrokken. Waren er misschien ook landarbeiders die hun heil zochten in
de industrie van Rotterdam of eventueel Duitsland? Een groot aantal Nederlanders zocht werk in
landen in Europa en met name in Duitsland. Vooral in de periode 1880-1910 zocht men hier werk
in de nijverheid en mijnbouw. Volgens de bevolkingsregisters uit de periode 1900-1909 vertrokken
er in totaal 15 personen naar Rotterdam. Drie gezinnen en zes alleenstaanden (vier mannen en twee
vrouwen). De genoemde beroepen waren twee maal veldarbeider, twee maal arbeider (dit kan heel
goed werk op het land geweest zijn), een smidsknecht en een koopman. Alleen de laatste had de
aantekening dat hij zelfstandig werkte. Als we de periode 1900-1907 nader bekijken, blijkt dat er
meer personen naar Rotterdam 13) gingen dan naar Noord-Amerika (10). Gold dit voor de periode
1900-1909 ook voor Duitsland? Het antwoord is duidelijk nee. want alleen in 1908 vertrok er een
vrijgezel, een timmermansknecht naar dit land. Dat er toch arbeiders werden gevraagd vanuit
Duitsland en dat daarbij mensen werden gelokt via berichten in de krant of via speciale agenten
bleek uit een waarschuwing tegen dergelijke praktijken, die op 31 oktober 1904 uitging van de
burgemeester. In de industriële ondernemingen bleek bij aankomst niet altijd werk voorhanden en
de burgemeester raadde aan zich van te voren goed te laten informeren
Zo'n kleine tien jaar later was er niet veel veranderd. In 1913 werd er een brief gestuurd door de
directeur van de Arbeidsbeurs te Oberhausen aan het bestuur van de Vereeniging van Nederlandsche
Arbeidsbeurzen met de mededeling dat het zeer moeilijk was om in Duitsland werk te vinden. Vooral
fabrieksarbeid werd helemaal niet gevraagd en alleen grondwerkers konden nog worden geplaatst. Er
werd zelfs ontraden om zich naar Duitsland te begeven zonder enige zekerheid te hebben Misschien
zijn deze waarschuwingen de reden dat er uit Burgh maar één persoon naar Duitsland vertrok.
Hoe verliep in Burgh het patroon van emigratie naar Amerika, als we de emigranten nader
beschouwen? In 1904, het jaar dat uit Burgh de meeste personen emigreerden, ging ook het enige
gezin en daarnaast nog twee veldarbeiders en een dienstbode.
In 1911 vertrokken er vier vrijgezellen. Comelis Straaijer vertrok op 18 april en ging naar Truita
Colorado. Leendert Pieter Thijse vertrok op 13 april naar Kalamazoo. Hij had twee broers die hem
voor waren gegaan. Adriaan Thijse was al in 1900 vertrokken naar Amerika en was toen nog maar
17 jaar oud. De andere broer. Jan vertrok in 1904. Of de drie broers dezelfde bestemming hadden
is niet bekend. De twee andere vrijgezellen, Jan Comelis Speelman en Adriaan de Glopper, gingen
zelfs op dezelfde dag weg, op 18 maart 1911 en ze gaven allebei Kalamazoo op als bestemming.
De broer van de Glopper, Jan Adriaan vertrok een paar jaar later, in 1914, en ook hij ging naar
Kalamazoo. Vier alleenstaanden gingen dus hiernaar toe en twee naar Truita Colorado, want
behalve Comelis Straaijer was in 1910 Leendert Jan Fondse daarheen geëmigreerd. Zijn zus ging
in 1921 ook naar Amerika. Een andere vrijgezel noemde als einddoel Paterson (New Jersey) en alle
anderen gaven geen nadere bestemming op.
Er waren nog twee broers die naar Amerika gingen. Jan Bakker vertrok in 1904 en Pieter Johannes
in 1906. En deze laatste vertrok weer op dezelfde dag als Adriaantje Wilhelmina Kostense, één van
de twee dienstboden die naar Amerika vertrok om een huwelijk aan te gaan.
Groepsmigratie uit Renesse
Het derde dorp in de Westhoek is Renesse en hiervandaan vertrokken in genoemde periode 6
gezinnen en 7 alleenstaanden. We zullen twee voorbeelden geven van groepsemigratie:
Tussen een gezin en een alleenstaande kunnen we alleen op grond van data een verband leggen. Jan
Brandenburg had zich samen met zijn vrouw op 19 oktober 1911 uit Dubbeldam in Renesse
gevestigd en was geëmigreerd op 30 november 1911. Als bestemming gaf hij Chandler op. Op
dezelfde datum was Balthazar Stoel ook uit Dubbeldam gekomen en hij vertrok ook op 30
24
